Dziwna jest ta wypowiedź [Dusza w Piśmie św. – red.], przecież Biblia słowa dusza (nefesz, psyche) używa dosyć jednoznacznie jako (1) życia człowieka lub zwierzęcia, (2) ciała człowieka lub zwierzęcia (mogą być martwe dusze!). Dlaczego napisaliście, że nie można jednoznacznie określić tego pojęcia? Może w filozofii z greckimi korzeniami, ale nie w Piśmie Świętym.

Szanowny Panie, Pismo Święte na okreslenie duszy używa dwóch terminów: PSYCHE i PNEUMA. Ponadto PSYCHE i PNEUMA posiadają bardzo wiele różnych znaczeń.

Przeanalizujmy więc znaczenie tych dwóch słów.

PNEUMA

1.  Używane jest to słowo na oznaczenie ducha albo duszy jako podstawy życia ciała i zarazem jako coś, co może istnieć bez ciała. Np. o duszy Jezusa: Mt 27, 50; Łk 23, 46; J 19, 30. O duszy ludzi natomiast mowa jest w Łk 8, 55; Dz 7, 59; 1Kor 14, 14; Hbr 12,9.23; Jk 2, 26; 1P 3, 19; Ap 13, 15.

Dla przykładu podaje brzmienie tekstu greckiego Jk 2, 26

Osper gar to soma choris PNEUMATOS nekron estin, utos kai he pistis choris ergon nekra estin.

2.  Słowo to oznacza również ducha jako element konstytutywny osobowości człowieka, o tym co niecielesne w człowieku. Przeważnie termin PNEUMA jest używany w antytezie do ciała: 1Kor 5, 3–5; 1Kor 7, 34; 2Kor 7, 1; Flp 1, 27; Kol 2, 5; 1Tes 5, 23. I co ważne, PNEUMA jest użyte w antytezie do PSYCHE w Hbr 4, 12.

3.  PNEUMA jest ukazana przez Pismo Święte jako siedziba poznania, woli, uczuć oraz jako miejsce duchowego życia człowieka: Mt 5, 3; Mt 26, 41; Mk 2, 8; Mk 8, 12; Mk 14, 38; Łk 1, 47.80; Łk 2, 40; Łk 10, 21; J 11, 33; J 13, 21; Dz 17, 16; Dz 18, 25; Dz 19, 21; Rz 1, 9; Rz 8, 16; Rz 12, 11; 1Kor 2, 11; 1Kor 16, 18; 2Kor 2, 13; 2Kor 7, 13; Ga 6, 18; Flp 4, 23; 2Tm 4, 22; Flm 25.

4.  PNEUMA oznacza również tchnienie, dech np. 2Tes 2, 8.

PSYCHE

1.  PSYCHE może oznaczać życie w rzeczywistości doczesnej: Łk 12, 20; Dz 20, 10; Mt 6, 25; Łk 12, 12; J 2, 20; J 20, 28

2.  PSYCHE może również oznaczać duszę jako źródło wewnętrznego życia w różnych jego przejawach. Np. jako źródło pragnienia by żyć wystawnie Łk 12, 19

Kai ero TE PSYCHE mu: echeis polla agatha keimena eis ete polla anpau, fage, pie.

3.  PSYCHE oznacza również źródło różnych uczuć, jako miejsce doznań, tak jak w polskiej frazeologii serce lub duch np. Mt 22, 37; Mk 12, 30.33; Łk 10, 27; Dz 4, 32; Dz 14, 2.22; Dz 15, 24; Rz 2, 9.

4.  PSYCHE oznacza również źródło życia ciała, a po jego śmierci istnienie w wieczności. Np. o duszy Jezusa: Dz 2, 27.31. O duszy ludzi jako podmiot zbawiania i uświęcania: Mt 10, 28; Mk 8, 36–37; Łk 21, 19; Hbr 6, 19 etc.

5.  PSYCHE jest odróżniana od PNEUMA. Np 1Tes 5, 23

Sam Bóg pokoju niech was całkowicie uświęca, aby nienaruszony duch wasz, dusza i ciało bez zarzutu się zachowały na przyjście Pana naszego Jezusa Chrystusa.

Autos de Theos tes eirenes hagiasai himas oloteleis, kai olokleron himon to pneuma kai he psyche kai to soma amemptos en te parusia tu Kiriu hemon Iesu Christu terethein.

Hbr 4, 12

Żywe bowiem jest słowo Boże, skuteczne i ostrzejsze niż wszelki miecz obosieczny, przenikające aż do rozdzielenia duszy i ducha […]

Dzon gar ho logos tu Theu kai energes kai tomoteros hiper pasan machairan distomon kai diiknumenos achri merismu psiches kai pneumatos.

6.  PSYCHE w końcu oznacza kogoślub coś, co lub kto posiada dech życia, np. o samych ludziach dusza, życie Łk 9, 56n; Dz 2, 41.43; 1Kor 15, 45; 1P 3, 20.

7.  PSYCHE może również oznaczać każde żywe stworzenie np. Mk 3, 4; Łk 6, 9; Ap 16, 3

8.  PSYCHE w semityzmach może zastępować zaimek zwrotny np. Mt 11, 29.

Niestety, ale aby brać się za wyjaśnianie Pisma Świętego, to najpierw należy przynajmniej w stopniu minimalnym znać język grecki, nie mówiąc już o skończeniu studiów teologicznych. Niestety, obawiam się, że padł Pan ofiarą powierzchonwej interpretacji made in Świadkowie Jehowy, którzy nie rozróżniają tych dwóch terminów: PNEUMA i PSYCHE. Ale jak mogą rozeznawać te terminy, oraz ich znaczenie, gdy nie znają starożytnej greki?

Św. Piotr dał nam przestrogę: „To przede wszystkim miejcie na uwadze, że żadne proroctwo Pisma nie jest dla prywatnego wyjaśnienia. Nie z woli bowiem ludzkiej zostało kiedyś przyniesione proroctwo, ale kierowani Duchem Świętym mówili od Boga święci ludzie” (2P 1, 20–21)

„A cierpliwość Pana naszego uważajcie za zbawienną, jak to również umiłowany nasz brat Paweł według danej mu mądrości napisał do was, jak również we wszystkich listach, w których mówi o tym. Są w nich trudne do zrozumienia pewne sprawy, które ludzie niedouczeni i mało utwierdzeni opacznie tłumaczą, tak samo jak i inne Pisma, na własną swoją zgubę.” (2P 3, 15–16)

Myślę więc, że zanim się wypowie jakieś oskarżenie, to należy wcześniej bardzo dokładnie sprawę przebadać, a nie w sposób powierzchowny – tak jak Pan to uczynił – zarzucać mi posługiwanie się jedynie „filozofią grecką”. Nie wchodzę już w szczegóły, aby zapytać Pana o jakim kierunku Pan dokładnie mówi. A i Św. Pawłowi nie była obca filozofia, którą się zresztą niejednokrotnie posługiwał i jednocześnie przestrzegał przed pewnymi nurtami w tejże filozofii greckiej.

Ks. Dr Artur Katolo