Kiedyś dyskutowałem z pewną osobą na temat: czy diabeł jest posłuszny Panu Bogu? Osoba ta twierdziła, że nie – i tak się powszechnie uważa. Biblia natomiast pisze w księdze Joba, że diabeł stawił się na polecenie Pana Boga przed Jego obliczem. Jaka na ten temat jest oficjalna opinia Kościoła?
Szczęść Boże, Stefan
Kiedy zaistniał szatan? Wielokrotnie próbowałem w Biblii odszukać wersety mówiące o momencie zaistnienia (powstania) szatana. Bez skutku. Mała znajomość Pisma Świętego? Nieumiejętność czytania, rozumienia? Bóg, Stwórca wszechrzeczy nie tworzy rzeczy złych, skąd więc zły duch? Wierzę i wiem, że istnieje, ale kiedy powstał?
Pozdrawiam – Aleksander
Problem końca świata jest teraz bardzo na „topie”. Ja mam pytanie chyba dość proste. Każdy ze zmarłych jest już osądzony i idzie tam gdzie powinien. Czyli ostatnie ludzkie pokolenie będzie osądzone jak Ci którzy wcześniej odeszli ,tyle że będą po prostu ostatni?. Czy może (jest to dość niejasne) wszyscy zmarli będą ponownie sądzeni przed Obliczem Boga w dniu końca ludzkości?
Dawid
To w końcu jest czyściec, czy nie? I czy są dowody na jego istnienie, czy to tylko wymysł ludzi, którzy kiedyś wymyślili tradycję?
Kościół naucza, iż diabeł był najpierw dobrym aniołem stworzonym przez Boga: Diabeł bowiem i inne złe duchy zostały stworzone przez Boga jako dobre z natury, ale same uczyniły się złymi 1. W Apokalipsie św. Jana czytamy: I został strącony wielki Smok, Wąż starodawny, który się zwie diabeł i szatan, zwodzący całą zamieszkałą ziemię, został strącony na ziemię, a z nim strąceni zostali jego aniołowie. (12, 9) Jest to ten sam wąż, który zwiódł pierwszych rodziców 2, nazwany przez Pana Jezusa zabójcą i ojcem kłamstwa (J 8, 44). Moc diabła nie jest nieskończona. Jest on stworzeniem, nie może przeszkodzić w budowaniu Królestwa Bożego 3. Dlatego też każdy, kto powierza się Bogu, pozostaje po za działaniem diabła 4.
Bóg, szanując wolną wolę każdego stworzenia, dopuszcza działanie szatana. Nie zniewolił aniołów, nie niszczy też wolności żadnego człowieka. Każdego jednak pociągnie do odpowiedzialności.
Prosząc o wybawienie od Złego, w Modlitwie Pańskiej, Kościół prosi o zbawienie całej ludzkości. Wyrażona jest tu pokorna wiara i nadzieja na to, by piekło pozostało puste. Piekło nie jest miejscem kary, nałożonej przez Stwórcę na człowieka, nie zostało także stworzone przez Boga. Bóg nie przeznacza nikogo do piekła, dokonuje się to przez dobrowolne odwrócenie się od Boga i trwanie w grzechu śmiertelnym aż do końca życia. W liturgii eucharystycznej Kościół błaga o miłosierdzie Boga 5, który nie chce niektórych zgubić, ale wszystkich doprowadzić do nawrócenia (2 P 3, 9). Hans Urs Von Balthasar pisze w swej książce pt.: Czy wolno mieć nadzieję, że wszyscy będą zbawieni: Nikt nie powinien rościć sobie pretensji do wiedzy większej niż wiedza Kościoła, który wyniósł wprawdzie na Ołtarze wielu świętych i błogosławionych, nigdy się jednak nie wypowiedział jednoznacznie na temat czyjegokolwiek potępienia.
Obrazy, za pomocą których Pismo święte przedstawia nam piekło, oznaczają nie tyle miejsce, co sytuację człowieka po radykalnym i ostatecznym odrzuceniu Boga. Owo ostateczne i dobrowolne oddalenie się od Boga – źródła życia i radości staje się właśnie piekłem 6. Przestrogi dotyczące potępienia, obrazowe przedstawienie gehenny ognia nieugaszonego 7, nie są wyrokiem, lecz wezwaniem do nawrócenia 8. Piekło jednak istnieje i jest wieczne, a potępienie jest realną możliwością.
Kara ma sens, gdy prowadzi do poprawy, zmiany postępowania. Taką właśnie rolę pełni czyściec, dla dusz, które pozostały otwarte na Boga, lecz w sposób niedoskonały 9.
Jezus ostrzega, iż grzech przeciwko Duchowi Świętemu, nie będzie odpuszczony ani w tym wieku, ani w przyszłym 10. Rozumiemy przez to, iż niektóre grzechy mogą być odpuszczone zarówno w tym życiu, jak i w przyszłym. Potwierdzona zostaje także, w ten sposób, modlitwa za zmarłych pochwalana już w Starym Testamencie (2 Mch 12, 45).
Oczyszczenie powinno być całkowite, a możliwe jest dzięki Chrystusowi. Jest On pośrednikiem, który błaga za nami, ofiarą przebłagania za grzechy całego świata (por. 1 J 2,2). W zasięgu Jego miłości znajdują się także ci, którzy pozostają w sytuacji czyśćca.
Jak przedstawia się sytuacja szatana w świetle Pisma św., czy jego relacja w stosunku do Pana Boga zmieni się po Dniu Ostatecznym? Zadano pytanie: czy diabeł jest posłuszny Panu Bogu skoro w księdze Joba, napisano że diabeł stawił się na polecenie Pana Boga przed Jego obliczem?
W Księdze Hioba Bóg rozmawia z szatanem. Padają oskarżenia Czyż za darmo Hiob czci Boga? [...] Wyciągnij, proszę, rękę i dotknij jego majątku! Na pewno Ci w twarz będzie złorzeczył. (1, 9–11) Szatan – jest tutaj nazwą ogólną, oznaczającą przeciwnika, ludzi. Na Hioba cierpienie, przyszło ze strony najeźdźców. Bóg poddaje Hioba próbie, dopuszcza zło na świecie. Cierpienie, choroba, śmierć nie są dziełem Boga. Towarzyszą człowiekowi, jako następstwo grzechu pierworodnego. W historii Hioba przebija się tajemnica planów mądrości Boga. Czyn dobry nie musi zostać nagrodzony automatycznie, już tu na ziemi (także złe postępowanie nie pociąga automatycznie za sobą kary). Miłość Hioba do Boga nie wynika ze zwykłej wdzięczności za otrzymane dobrodziejstwa, nie kończy się też wraz z ich utratą. Hiob jest typem Chrystusa cierpiącego niewinnie. Dopiero w Chrystusie można odnaleźć pełne zrozumienie sensu cierpienia. W Nim też możliwe jest rozpatrywanie stosunku Boga do szatana, a pełnej odpowiedzi należy szukać w tajemnicy krzyża Chrystusa . Krzyż ten jest realny tak samo jak istnienie zła na świecie. Jest też odpowiedzią Boga na zło.
Bóg zwraca się do szatana: Oto cały majątek jego [Hioba] w twej mocy. Tylko na niego samego nie wyciągaj ręki. (1, 12) ; zaś podczas drugiej rozmowy zezwala: Oto jest w twej mocy. Życie mu tylko zachowaj! (2, 6). Oba cytaty dowodzą, iż człowiek poddany jest próbie tylko w takim stopniu, w jakim pozwala na to Bóg. Hiob cierpi, ale nadal widzi swego wybawcę w Bogu (19, 25–27).
Pytasz, czy szatan jest posłuszny Bogu? Czy jednak możliwe jest, żeby stawił się na wezwanie Boga? Dla uściślenia, posłuszny uznajmy tutaj jako pojednany. Jest to poważne pytanie, zwłaszcza w świetle słów Św. Pawła z Pierwszego Listu do Koryntian: „Wreszcie nastąpi koniec, gdy przekaże [Chrystus] królowanie Bogu i Ojcu i gdy pokona wszelką Zwierzchność, Władzę i Moc. Trzeba bowiem, ażeby królował, aż położy wszystkich nieprzyjaciół pod swoje stopy. Jako ostatni wróg, zostanie pokonana śmierć. Wszystko bowiem rzucił pod stopy Jego. [...] A gdy już wszystko zostanie Mu poddane, wtedy i sam Syn zostanie poddany Temu, który Synowi poddał wszystko, aby Bóg był wszystkim we wszystkich”. (15, 24–28) Zatem wszystko będzie poddane pod Jego stopy. Także śmierć, zstąpienie Jezusa – Dawcy życia (Dz 3, 15) do piekieł czyni Chrystusa Tym, który ma klucze śmierci i Otchłani (Ap 1, 18), i na którego imię zgina się każde kolano istot niebieskich i ziemskich i podziemnych (Flp 2,10; Iz 45, 23). Poddani będą aniołowie, ludzie i złe duchy. Poddanie Syna jest zgodne z Jego wolą, tak jak i całe życie Jezusa było czynieniem woli Ojca. Poddanie Jezusa jest komunią z Bogiem Ojcem w Duchu św. Jak jednak możemy rozumieć poddanie istot podziemnych? Grzegorz z Nyssy, jako jedyny, przyjmował możliwość pojednania szatana z Bogiem. Gdy zło zostanie pokonane, żadna istota nie pozostanie po za Królestwem Boga. Jednak poddanie, a pojednanie, to dwie różne postawy. W pojednaniu potrzebna jest wolna decyzja osoby. Zaś poddanie, które miałoby dotyczyć szatana, możliwe jest także wbrew woli, staje się wtedy nie pojednaniem, lecz pokonaniem. Katechizm Kościoła Katolickiego podaje: Nieodwołalny charakter wyboru dokonanego przez aniołów [upadłych aniołów], a nie brak miłosierdzia Bożego sprawia, iż grzech nie może być wybaczony. Nie ma dla nich skruchy po upadku, jak nie ma skruchy dla ludzi po śmierci (393).
Chciałabym kilka jeszcze słów powiedzieć na temat sądu zmarłych, o który także pytano w listach.
Zaraz po śmierci ma miejsce sąd szczegółowy – następuje zapłata stosownie do czynów człowieka i jego wiary 11. Potwierdza to przypowieść o ubogim Łazarzu 12 jak i słowa Chrystusa wypowiedziane na krzyżu do dobrego łotra 13. Zależnie od odniesienia człowieka do Chrystusa, zostaje udzielona wieczna zapłata – oczyszczenie, szczęście nieba, bądź potępienie na wieki.
Jednakże potrzebne jest wezwanie wszystkich na sąd ostateczny, kiedy to zostanie ujawniona prawda o relacji każdego człowieka do Boga 14. Sąd ostateczny ujawni to, co każdy uczynił dobrego, i to, czego zaniechał w czasie swego ziemskiego życia, łącznie z wszystkimi tego konsekwencjami 15. Ukazany zostanie sens dziejów, Boża mądrość zapisana w historii zbawienia, sens życia ludzi cierpiących – podobnie jak cierpienia Hioba.
Dzień i godzinę Sądu Ostatecznego zna Jedynie Ojciec, także tylko On decyduje o nadejściu owego dnia. Stąd bezpodstawnie człowiek rości sobie pretensje do wiedzy równej Bogu, gdy uznaje ludzkie przepowiednie końca świata, za prawdziwe.
Ostatecznie groźba piekła, stan czyśćca, sąd Boży, to rzeczywistości objawione przez samego Boga, dla człowieka, którego pragnie zbawić. Bóg powołał ludzi do najwyższego i ostatecznego szczęścia 16. Celem jest Niebo, stan wiecznej szczęśliwości, przebywanie w chwale Ojca. W ramach Objawienia wiemy, że „niebo” lub „szczęśliwość” w której się znajdziemy, nie jest abstrakcją, ani też fizycznym miejscem wśród obłoków, ale żywym i osobistym związkiem z Trójcą Świętą
Z życzeniami Nieba dla nas wszystkich – Izabela Wiśniewska.
1 Słowa te przytacza Katechizm Kościoła Katolickiego za Soborem Laterańskim IV – KKK 391.
2 Por. Rdz 3, 1–5.
3 Por. KKK 395.
4 Por. KKK 2852.
5 KKK 1037.
6 Tamże, s. 9.
7 Por. Mk 9, 43; Ap 20, 13.
8 KKK 1035.
9 Por. Jan Paweł II, dz. cyt., s. 10.
10 Por. Mt 12, 32. W cudach Jezusa przejawiała się działalność Ducha Świętego. Przypisywanie ich szatanowi stanowiło grzeszenie złą wolą i zamykanie sobie drogi do nawrócenia.
11 Por. KKK 1021–1022.
12 Por. Łk 16, 22.
13 Por. Łk 23, 43.
14 Por. J 12, 48–49.
15 KKK 1039.
16 KKK 1024.