Nie powinniśmy się jednak dziwić, gdy trudności pozostaną, jeśli niektóre urywki nadal będą nas wprawiać w zakłopotanie. Drugi list Piotra nawiązuje do trudności rozumienia pism Pawła (2 P 3, 16), a jeśli natchniony autor miał trudności w rozumieniu Pawła, nasze własne zmagania nie powinny nas dziwić.

Problemy interpretacji i zastosowania mogą przejawiać się przy każdej księdze Biblii. Oczywiście jest to ponad możliwość tej książki, by omówić je wszystkie, jeszcze mniej, by je rozwiązać. Jednak trzy problematyczne dziedziny, mogą być przedyskutowane - trzy dziedziny, które często wywołują trudności.

Ta nieskomplikowana i dosłowna wiara w słowa Biblii jest niestety trudna do utrzymania. Historia prostej, do-słownej interpretacji Biblii jest historią stałej erozji. Nikt z nas dzisiaj nie stałby po stronie oskarżycieli Galileusza, którzy skazali go za teorię, że ziemia kręci się wokół słońca, co pozostawało w oczywistej sprzeczności z księgą Jozuego, że ?słońce stoi? w swym obrocie ?wokół ziemi? (Joz 10,12-14).

Jeśli nasza interpretacja Biblii jest przedmiotem stałej erozji możemy martwić się tym, czy i nasza wiara także się nie wyniszcza. Może to być bardzo niepewne, gdy wierzymy w coś jako w ?przedmiot wiary? w jednym roku, a w następnym roku teolodzy poddają to w wątpliwość, lub zaprzeczają temu. Kiedy brak absolutnej pewności, to w co wierzyć? W szczególności: ?jeśli nie można wierzyć Biblii, czemu wierzyć??

Pierwsze jedenaście rozdziałów księgi Rodzaju mówią nam o stworzeniu świata i życiu ludzi przed Abrahamem. Rozdziały te wywołały znaczną debatę w przeszłości: debatę nad początkami ?grzechu pierworodnego?, debatę nad teorią ewolucji, debatę nad stworzeniem i wiekiem wszechświata. Była nawet debata nad rodzajem owocu, jaki Ewa wręczyła Adamowi, a ludzie wyruszali na wyprawy w poszukiwaniu arki, na której Noe przetrwał potop.

Jedna interpretacja pierwszych rozdziałów księgi Rodzaju obstawała przy tym, że skoro są one natchnionym słowem Bożym, mają być czytane jako dosłowny i prawdziwy zapis stworzenia świata na 4004 lata przed Chrystusem, przez dodanie wieku ludzi i pokoleń między Adamem i Chrystusem. Przeciwną zaś jest reakcja, uznająca określenie całego zapisu stworzenia jako nonsens, zwracając uwagę, że uczeni wyznaczają wiek wszechświata na biliony lat i datują pochodzenie człowieka na setki tysięcy lat. Ukazuje potencjalny konflikt między nauką a objawieniem. Podczas gdy dyskusja ta była mniej intensywna w ostatnich czasach, niektórzy chrześcijanie nadal uważają, że Biblia bezpośrednio zaprzecza teorii ewolucji i protestują, gdy jest ona wykładana ich dzieciom w szkole.

Aby rozumieć pierwszych jedenaście rozdziałów księgi Rodzaju (tak jak w rozumieniu całej Biblii), koniecznym jest określenie czego natchniony autor chciał nauczyć. Aby to określić musimy mieć jakiś wgląd w literacką formę, jaką się autor posługiwał. Tak jak musimy rozumieć przypowieści Jezusa jako przypowieści (a nie sądzić, że na drodze do Jerycha rzeczywiście wydarzyła się grabież, aby posłużyć się znanym przykładem), tak samo musimy czytać księgę Rodzaju 1-11, biorąc pod uwagę rodzaj w jakim ona jest napisana. Znajomość celu, dla którego te rozdziały zostały napisane i kontekst w jakim zostały napisane pomoże nam zrozumieć, czego mają nas dziś uczyć.

Wydarzenia, które miały miejsce przed czasami Mojżesza, były przechowywane jako rodzinne wspomnienia: wspomnienia o Abrahamie opuszczającym swój kraj rodzinny i udającym się do Kanaan na jakieś 600 lat przed Wyjściem; wspomnienia o jego synu i wnuku, Izaaku i Jakubie; wspomnienia o dwunastu synach Jakuba i ich wędrówce z rodzinami do Egiptu. Obietnica została dana Abrahamowi przez Boga, Obietnica przypieczętowana uroczystym przymierzem. Ale to pierwsze przymierze znalazło jedynie swój wyraz i znaczenie w przymierzu zawartym na górze Synaj.

Ale co z wydarzeniami mającymi miejsce przed Abrahamem? Izraelici nie zachowali ściśle mówiąc wspomnień o tych wydarzeniach. Ich rodzinne dziedzictwo zaczęło się od ich ojca Abrahama. Mimo to pożądane było poprzedzić opowiadanie Wyjścia, wstępem naświetlającym początki ludzkości do czasów Wyjścia. Ten poprzedzający wstęp do księgi Rodzaju - księga o początkach, jak sugeruje jej nazwa.

Księga Rodzaju dzieli się na dwie części. Pierwsze 11 rozdziałów mówi o początkach; pozostałe rozdziały opowiadają rodzinne historie Abrahama, Izaaka, Jakuba, Józefa i wędrówkę do Egiptu. Obie części dają tło księdze Wyjścia: pierwsze 11 rozdz. przez opowiadania o początkach ludzkości; reszta przez przechowanie wspomnień Izraelitów o ich odległym przodku i o tym skąd wzięli się w Egipcie.

To wyjaśnia dlaczego wiele wydarzeń w księdze Rodzaju jest opowiedziane więcej niż raz i trochę różnie. Są dwa zapisy Stworzenia świata. Pierwszy zapis, który rozciąga się do rozdziału 2, 4, pochodzi z tradycji zapisanej po okresie wygnania. Drugi zapis od 2, 4, do 3, 24 został opracowany pisemnie w czasach Dawida lub Salomona o 400 lat wcześniej. Podobnie są dwa splecione ze sobą zapisy potopu w rozdziałach 6-8, jeden opisujący 40 dniowy potop, drugi 150 dni potopu (Rdz 9, 19. 24).

Autorzy przywoływali rodzinne wspomnienia przekazywane z pokolenia na pokolenie do zapisów o Abrahamie, Izaaku, Jakubie i jego synach. Do zapisów stworzenia świata i powstania człowieka nie mogli przywołać takich wspomnień. Żaden człowiek nie był obecny przy stwarzaniu świata; nawet opowiadania o pierwszych ludziach nie mogły być przekazywane przez długie wieki przed Abrahamem. Przodkowie Abrahama nie wielbili Jahwe, lecz służyli innym Bogom (Joz 24, 2). Nie mogli przekazywać wspomnień o interwencji jedynego prawdziwego Boga, nawet gdyby takie wspomnienia przetrwały stulecia. Nie ma również żadnego dowodu, że Bóg objawił się autorom księgi Rodzaju, aby pouczyć ich o tych wydarzeniach, co do których nie mieli żadnej wiedzy.

Tylko w Biblii stworzenie człowieka jest opisane jako tchnienie w niego własnego oddechu Boga. Podczas gdy istnieją podobieństwa między zapisami w księdze Rodzaju i starożytnych mitach istnieją także niewątpliwe różnice. Właśnie w tych różnicach dostrzegalne jest Objawienie Boże.

Pierwsza część księgi Rodzaju nie zawiera objawienia Bożego o wieku wszechświata, o relacji ziemi względem słońca i innych ciał niebieskich ani o przeciętnej długości życia pierwszego człowieka. Naucza, że świat materialny powstał z ręki Boga, że Bóg specjalnie brał udział w stworzeniu człowieka, że człowiek został stworzony do przyjaźni z Bogiem, że człowiek odrzucił Boga, że to ludzkie odrzucenie Boga jest przyczyną cierpienia, że Bóg nadal daje człowiekowi nadzieję pojednania, i że go nie porzucił. Środek jakim posługuje się księga Rodzaju to historie zaadaptowane z powszechnej kultury tych czasów. Ale objawienie w nich zawarte jest czymś nieznanym w popularnych opowiadaniach, objawieniem, które naród wybrany poznał ze swego przymierza z Bogiem. Musimy pamiętać, że księga Rodzaju została napisana już po tym, jak Bóg objawił się Izraelowi przez Mojżesza i odzwierciedla to jej pojęcie Boga.

Jest sprawą niesłychanie ważną dla chrześcijanina, wiedzieć czy Ewangelie są ?prawdziwe?, czy nie. ?A jeżeli Chrystus nie zmartwychwstał, daremna jest wiara wasza i aż dotąd pozostajecie w grzechach waszych? (1 Kor 15,17). Jest również sprawą wielkiej wagi, aby mieć właściwe pojęcie przykazań Chrystusa dlatego, że w Ewangeliach, bardziej niż w jakiejkolwiek innej części Pisma, kształtuje się nasza wiara w Chrystusa, a naszemu życiu nadany jest kierunek.

Stąd jesteśmy czasami oszołomieni, kiedy po raz pierwszy czytamy Ewangelie. Przychodzimy oczekując, że będą one tylko czterema ?wydaniami? życia Jezusa. Ponieważ wierzymy, że są wiernym zapisem tego, co Jezus robił i powiedział, oczekujemy, że będą ze sobą zgodne. Jednak nie trzeba wiele, aby odkryć, że w wielu wypadkach nie są one w pełni zgodne, nawet jeżeli odnoszą się do tego samego wydarzenia.

Wszystkie cztery Ewangelie np. opowiadają o trzykrotnym zaparciu się Piotra. Jednak różnią się w opisie, kto zagadnął Piotra. Odtworzenie przez Mateusza Modlitwy Pańskiej jest znacznie dłuższe niż u Łukasza, ani Marek, ani Jan nie wspominają o tym. Mateusz wspomina o dziewięciu błogosławieństwach wygłoszonych przez Jezusa; u Łukasza Jezus wypowiada cztery błogosławieństwa i cztery klątwy; Marek i Jan pomijają błogosławieństwa. Jeśli mamy sądzić według Ewangelii Mateusza, Marka i Łukasza, działalność Jezusa trwała tylko rok; Ewangelia Jana mówi o działalności trwającej ponad dwa lata. Zapisy tego, co stało się w Wielkanocny ranek, różnią się od siebie.

Żadna z tych postaw nie jest zadawalająca dla kogoś, kto czytałby Pismo jako słowo Boże skierowane do nas słowami ludzkimi. Pierwsza postawa nie widzi faktu, że Pismo jest słowem Bożym; druga postawa nie uznaje, że słowo Boże jest skierowane do nas za pośrednictwem ludzi.

Aby właściwie zrozumieć Ewangelie, trzeba nam rozumieć jak i dlaczego zostały one napisane.

Można zidentyfikować trzy etapy rozwoju pisanych Ewangelii. Po pierwsze, Jezus z Nazaretu żył między nami i nauczał. Polegał na słowie mówionym, nie pozostawiając po sobie ani pisanych dzieł ani wskazówek dla swych uczniów, aby stali się trzonem Kościoła. Powierzył swą naukę nie Pismu, ale tej grupie ludzi. Po Jego śmierci i po Zesłaniu Ducha Świętego na Kościół, ta grupa ogłosiła Jezusa jako Pana. Nauczali tego, czego Jezus ich nauczył, a także nauczali o Jezusie i głosili Go jako Pana.

Różne rodzaje potrzeb wpływały na kształtowanie i przekazywanie Ewangelii. Przede wszystkim była potrzeba głoszenia Dobrej Nowiny Jezusa Chrystusa tym, którzy nigdy jej nie słyszeli. Bardzo ogólny zarys życia Chrystusa został przedstawiony, jak widzimy, w kazaniach misyjnych zawartych w Dziejach Apostolskich 2, 22-36; 10, 36-43; 13, 23-39. Ogólny zarys tych kazań stał się później ogólnym zarysem pisania Ewangelii: działalność Jezusa - nauczanie i uzdrawianie - rozpoczęta od Jego chrztu z rąk Jana; Jego śmierć i zmartwychwstanie, obecnie On, Pan po prawicy Ojca. Cuda, które Chrystus uczynił pamiętano i przypominano jako znaki nadejścia Bożego królestwa. Potrzeby słuchaczy kształtowały sposób, w jaki opowiadano historie o cudach: większy nacisk kładziono na potrzebę dojścia do wiary niż na samo cudowne wydarzenie.

Inną potrzebą pierwotnego Kościoła było dać dalsze pouczenia tym, którzy już słyszeli i przyjęli Jezusa Chrystusa jako Pana. Wiele powiedzeń Jezusa zapamiętano i przekazywano, aby wskazać jak należy żyć życiem chrześcijańskim: ?Kazanie na Górze? jest tego dobrym przykładem. Potrzeby słuchaczy kształtowały sposób, w jaki zapamiętano i uczono słów Jezusa. Wątpliwe, czy wszystkie uwagi Jezusa, które są zachowane u Mateusza w zapisie Kazania na Górze (rozdz. 5-7) były wygłaszane przez Jezusa za jednym razem. Różne nauki Jezusa zostały opracowane razem, aby dać wskazówkę życia chrześcijańskiego.

Z drugiej strony, rola Kościoła w formowaniu tradycji, z której ewangeliści czerpali, nie może być pominięta. Natchnienie Ducha musiało być obecne we wspólnocie w miarę jak kształtowała i przekazywała dobrą nowinę o Jezusie Chrystusie. Marek i Łukasz nie byli naocznymi świadkami życia Jezusa; byli oni całkowicie uzależnieni od wspomnień innych. Ewangelie Mateusza i Jana były apostolskie w swych początkach, ale prawdopodobnie nie otrzymały ostatecznego kształtu od apostołów Mateusza i Jana.

Nie możemy zatem uważać Ewangelii za stenograficzne zapisy słów wypowiedzianych przez Jezusa, sporządzone przez ewangelistów, gdy dźwięk Jego głosu rozbrzmiewał jeszcze echem. Nie możemy uważać Ewangelii za biografię Jezusa Chrystusa, podobną do współczesnej biografü. Ich celem nie było dostarczenie zapisu o osobie zmarłego, ale szerzenie nauki wśród chrześcijan o Tym, który nadal żył między nimi. Celem ich było doprowadzić ludzi do wiary i umacniać ich, gdy wzrastali w tej wierze. Wydarzenia z życia Jezusa, które nie odpowiadały tym celom, były pomijane, pomimo iż byłoby to zadziwiające dla biografü milczeć przez tyle lat o życiu Chrystusa i nie dostarczyć zewnętrznego opisu Jego Osoby. Ewangelie nie zostały napisane, aby zadowolić tylko ciekawych.

Powinniśmy również pamiętać, że dziś musimy polegać na przekładach, które przekazują nam nowinę Jezusa: Aby przejść z jednego języka do drugiego, tłumacz musi nieuchronnie interpretować, aby być wiernym początkowej myśli i znaczeniu, tak jak i słowom. Jezus mówił i nauczał no aramejsku. Ewangelie zostały napisane po grecku - najbardziej powszechnym językiem Kościoła w owym czasie. Stąd były przekładem nauki Jezusa od samego początku. Tylko w bardzo niewielu przypadkach autorzy Ewangelii zachowywali słowa aramejskie - ?Abba?, jako jedno z nich. Biblie, które czytamy dziś są tłumaczeniami z greckiego, co powoduje następny stopień interpretacji.

Wszystko to nie oznacza, że Ewangelie były po prostu wymysłem pierwotnego Kościoła, który włożył słowa w usta Jezusa i wymyślił wydarzenia odpowiadające potrzebom Kościoła. Ukształtować naukę, aby odpowiadała konkretnej potrzebie, to nie to samo, co wymyślić naukę. Omawianie znaczenia jakiegoś wydarzenia wymaga, aby samo to wydarzenie miało miejsce. Jeśli nic naprawdę by się nie stało, nie byłoby dobrej nowiny.

Z drugiej strony ci, którzy zabierają się do uzgodnienia różnic między czterema Ewangeliami pomijają drugi etap ich rozwoju: przekazywanie wiary wewnątrz Kościoła, między Wniebowstąpieniem Chrystusa a napisaniem Ewangelii, które dziś czytamy. Ewangelie były obwieszczeniem pierwotnego Kościoła, że ten sam Jezus, który chodził pomiędzy ludźmi był Panem. Były obwieszczeniem ukształtowanym przez potrzeby Kościoła.

Przechodząc do Apokalipsy, napotykamy prawdopodobnie na najtrudniejszą do zrozumienia księgę Biblii - księgę, która spowodowała więcej nieporozumień niż jakakolwiek inna.

Powód naszego zakłopotania jest oczywisty: Apokalipsa roi się od symboli - potworów, tajemniczych liczb, niejasnych aluzji - wszystko otoczone widzeniami, które miał autor, Jan. Z powodu właściwej sobie niejasności, i ponieważ ma być objawieniem spraw, które nadejdą, Apokalipsa otrzymała zadziwiającą różnorodność interpretacji. Niektóre twierdzą, że przepowiada stworzenie Europejskiego Wspólnego Rynku, wynalazek helikopterów, okropności bomby wodorowej i nieunikniony koniec świata.

Nigdzie nie jest ważniejsze zrozumienie formy literackiej, niż w Apokalipsie. Greckim tytułem tej księgi jest ?Apokalipsa Jana? określający księgę jako apokalipsę. Niestety, apokaliptyczna forma pisania jest współczesnemu człowiekowi najmniej znana spośród różnych form literackich Biblii i stąd najbardziej niezrozumiała.

Apokaliptyczne pisanie zaczęło się pod koniec okresu proroków w czasach Starego Testamentu. Niektóre z proroczych ksiąg Starego Testamentu zawierają elementy apokaliptyczne, szczególnie księgi Daniela, Ezechiela i Zachariasza. Pisma apokaliptyczne stały się bardzo powszechne w II i I w. przed Chr. i nadal były pisane przez około I. po Chr. Jedynym apokaliptycznym pismem zachowanym w Nowym Testamencie jest Apokalipsa Jana.

Najważniejszym faktem w zrozumieniu Apokalipsy jest uświadomienie sobie, że była to w tamtych czasach rozprawa. Była pisana w specyficznym kontekście i skierowana do konkretnej sytuacji. Była pisana przed końcem I w. kiedy Kościół przechodził ciężkie prześladowanie z rąk rzymskich imperatorów. Została napisana, by umocnić prześladowanych chrześcijan. Jeśli nie ma się na uwadze tego pierwszorzędnego celu księgi, nie jest możliwe żadne właściwe zrozumienie.

Część trudności w zrozumieniu Apokalipsy polega na tym, że nie wydaje się ona być traktatem dla prześladowanych chrześcijan pod koniec I w., wydaje się być proroctwem o końcu świata, opisującym walkę między Bogiem i szatanem, głoszącym ostateczny triumf Boga w momencie okropnego cierpienia na ziemi. Istnieje sens, w którym omawiane są te sprawy w Apokalipsie, ale są one omawiane w kontekście wydarzeń przy końcu I w. Po prostu Jan nie pisał do ludzi XX wieku; pisał do chrześcijan w Azji Mniejszej. Jeśli będziemy czytać Apokalipsę jak gdyby została ona napisana dla opisu wydarzeń w XX w., czy jak gdyby była napisana dla przepowiedzenia wydarzeń, które są tuż, tuż, będziemy ją czytać źle. Musimy czytać ją przede wszystkim jako nowinę pisaną przez chrześcijan I w. w czasach prześladowań.

Ważnym punktem jest, że symbolizm Apokalipsy musi być odczytany wg intencji autora i sytuacji, do której odnosił się kiedy pisał. Istnieje ponadczasowa nowina w Apokalipsie: jest to słowo Boże do nas. Ale przede wszystkim musimy je zrozumieć w sensie nowiny dla Kościoła w okresie prześladowania. Jeśli zrozumiemy co mówiło ono wówczas, zrobimy pierwszy krok do zrozumienia, co może ono mówić nam dziś. Nie możemy bezpośrednio interpretować jego symboli w sensie bieżących wydarzeń. Nie możemy interpretować jego uwagi o tysiącletnim panowaniu Chrystusa jako dosłownej przepowiedni, że Chrystus znów będzie żył na ziemi przez tysiąc lat i panować będzie nad królestwami ziemi. Nie możemy brać dosłownie jego opisów klęsk, jako opisów wydarzeń, które mają miejsce teraz (i mają miejsce teraz po raz pierwszy od czasu gdy Jan pisał), i z tego wnioskować, że koniec świata nadchodzi: Nie możemy przepowiadać politycznych i militarnych sukcesów współczesnego państwa Izraela na podstawie tego, co jest zawarte w Apokalipsie.

Poznaliśmy trzy dziedziny, w których Pismo Święte nie zamierza nas pouczać o rzeczach, o których chcielibyśmy wiedzieć. Biblia nie daje nam naukowego zapisu stworzenia wszechświata: objawia, że wszystko co istnieje pochodzi od Boga, lecz nie wyręcza człowieka w pracy naukowej. Ewangelie nie są biografiami życia Jezusa Chrystusa: głoszą zbawczą prawdę, że Jezus z Nazaretu jest Synem Bożym, i że przez Niego znajdujemy zbawienie. Apokalipsa nie opisuje jak i kiedy świat się skończy: zapewnia nas tylko o ostatecznym triumfie i nadejściu Królestwa Bożego.

Biblia nie jest podręcznikiem, a jeszcze mniej wypisami. Nie możemy wymagać od niej informacji, której nie zawiera. Nie możemy wymagać odpowiedzi na pytania,. których nie stawia. Nie możemy posługiwać się nią jak książką kucharską, encyklopedią; czy książką opisującą zdumiewające fakty. Nie możemy czynić z Biblii czegoś, czym ona. nie jest.

Biblia jest słowem Bożym do nas i dla nas. Jest Bożym objawieniem i naszą drogą do Ojca. Jest zasadą wiary Kościoła. Ale Biblia nie jest księgą pouczeń, która spadla z nieba jako gotowy podręcznik z decyzjami na wszystkie okoliczności. pełna odpowiedź na każde nasze pytanie. Biblia nie może zastąpić Kościoła, jako kontekst naszego życia chrześcijańskiego i spotkania Chrystusa, nawet jeśli jest ważną częścią tego kontekstu. Biblia nie może zastąpić przewodzenia Ducha Świętego, kiedy zmagamy się z problemami i pytaniami wyjątkowymi dla naszego współczesnego wieku.

Biblia milczy na wiele tematów. Niewiele mówi nam o życiu po śmierci. Gdybyśmy byli w Betanii w owym czasie, prawie na pewno zapytalibyśmy Łazarza, jak to było być umarłym przez trzy dni. Mimo to Jan milczy na ten temat; chce zwrócić uwagę na władzę Jezusa nad życiem i śmiercią, a nie na charakter przeżycia Łazarza, kiedy umarł.

Chcielibyśmy znać czas, kiedy Chrystus przyjdzie znów w chwale. Jak apostołowie zapytalibyśmy: ?Panie, czy w tym czasie przywrócisz królestwo Izraela?? (Dz. 1, 6). Ale Jego odpowiedź byłaby taka sama, jak Jego odpowiedź do nich: ?Nie wasza to rzecz znać czas i godzinę, które Ojciec ustalił swoją władzą, ale gdy Duch Święty zstąpi na was otrzymacie Jego moc i będziecie moimi świadkami w Jeruzalem i całej Judei, i w Samarii, i aż po krańce ziemi? (Dz 1, 7-8). Nie nam jest wiedzieć... ale zadanie zostało nam powierzone. Mamy otrzymać moc Ducha Świętego i kontynuować dzieło pozostawania dziećmi Bożymi we współczesnym świecie, a nie bezczynnie medytować nad tym, co nie zostało nam objawione.

Obietnica, jaką otrzymaliśmy jest obietnicą pełnej wiedzy o Bogu. Ale jest to obietnica, którą Bóg wypełni później, nie w tym miejscu i czasie przez słowa Biblii. Możemy zastosować słowa Pawła do samego Pisma: ?Teraz widzimy jakby w zwierciadle, niejasno; kiedyś zobaczymy twarzą w twarz. Teraz poznaję częściowo, kiedyś będę poznawał tak, jak i zostałem poznany? (1 Kor 13, 12). Słowo Boże jest zwierciadłem, w którym widzimy Jego i widzimy samych siebie. Kiedy dopełnimy naszą wędrówkę do Ojca, ujrzymy Go twarzą w twarz, poznamy Go nawet tak jak On teraz zna nas. Nie tylko będziemy słyszeć Słowo Boże kierowane do nas; będziemy całkowicie w Jego obecności.