ABC bioetyki

Jednym z niewątpliwych sukcesów medycyny są transplantacje, to znaczy przeszczepy organów. Zabiegi tego rodzaju nalezą do bardzo skomplikowanych i często kreują również problemy natury moralnej. Skąd pobrać potrzebny narząd do przeszczepu? Jakie są kompetencje lekarzy do leczenia tego rodzaju metodą? Czy można pobierać narządy od zwierząt lub osób zmarłych?

Obecnie rozróżnia się następujące rodzaje transplantacji:

a) allogeniczne - dokonywane w obrębie tego samego gatunku (człowiek - człowiek)

b) ksenogeniczne - przeszczepy międzygatunkowe.

Ad. a) Obecnie dokonuje się przeszczepów następujących organów: skóra, nerki, jelito, serce, płuca, wątroba, trzustka. Czynem moralnie poprawnym jest oddanie jednego z narządów parzystych (np. nerka) lub kawałka skóry drugiej osobie; poprawność moralna tego rodzaju działania opiera się na zasadzie altruizmu i pryncypium solidarności z chorym.

Czymś moralnie nagannym pozostaje oddanie organu pojedynczego, koniecznego do życia; nie można pobierać takich organów od osób żywych. Do transplantacji można pobierać narządy pojedyncze od osób zmarłych, po uprzednim upewnieniu się o śmierci dawcy; nie można jednak przyśpieszać śmierci dawcy, motywując to nawet dobrem biorcy. W przypadku braku pewności co do śmierci dawcy, nie wolno pobierać żadnych narządów. Zmarłemu człowiekowi należy się szacunek, dlatego nie wolno traktować go jako rzeczy, lub przedmiotu transakcji handlowych.

Ad. b) Tego rodzaju przeszczepy niosą ze sobą ogromne ryzyko śmierci. Niejednokrotnie powstrzymanie się od transplantacji ksenogenicznej zwiększa możliwość przeżycia osoby chorej. Generalnie, nie ma jednak większych zastrzeżeń natury moralnej co do tego rodzaju zabiegów, o ile zachowane są następujące warunki:

1) dobrowolna zgoda pacjenta na przeszczep organu zwierzęcego;

2) dokładna informacja o charakterze zabiegu i ryzyku z tym związanym;

3) zagwarantowanie pacjentowi prawa do przerwania zabiegu na własną prośbę;

4) zabieg powinien być przeprowadzony przez specjalistów; ci zaś powinni ocenić przed zabiegiem bilans dobra i ryzyka dla pacjenta, oraz pożytek płynący dla nauki z tego rodzaju postępowania;

5) transplantacja ksenogeniczna powinna być nadzorowana również przez specjalistów nie biorących bezpośredniego udziału w zabiegu ²⁰.

P R Z Y P I S Y

²⁰ Por. tamże, n. 83 - 91.