WYDAWNICTWO WAM POLECA
|
| Ks. Robert Skrzypczak, Chrześcijanin na rozdrożu. Kryzys w Kościele posoborowym, Wydawnictwo WAM, Kraków 2011, ISBN 978-83-7505-837-6 |
Dnia 6 stycznia 2011 roku włoski dziennik La Repubblica zamieścił artykuł, którego tytułowi nijak nie mogłem się oprzeć: Dlaczego księża nie potrafią już głosić kazań? Zdaniem autora Giancarla Zizoli dowodem na to jest fakt, że po wyjściu z kościoła większość osób nie jest w stanie przypomnieć sobie treści homilii. Nie jest to rezultat rozkojarzenia czy demencji wiernych, lecz uporczywej niechęci głosicieli Ewangelii do uświadomienia sobie pewnego obiektywnego stanu rzeczy. „Sprawiamy wrażenie odtwarzania czegoś wykutego w pamięci na blachę – mówił kard. Silvano Piovanelli z Florencji. – Lecz słowa przelatują nad głowami bez zahaczania o życie. Uderzają w uszy, nie dotykając serca. Jesteśmy nauczycielami, i to przeciętnymi, ale nie jesteśmy świadkami. Ludzie wsłuchują się w to, co ich nie przekonuje i w żaden sposób nie wpływa na życie”90. Dzieje się tak, bowiem oczekiwania, język oraz potrzeby, również i tych, którzy nadal praktykują, uległy radykalnemu przeobrażeniu. I to nie jedynie z winy księży niezdolnych w żaden sposób zstąpić z wyżyn abstrakcyjnych teorii do konkretu ludzkiego doświadczenia życiowego, ale przede wszystkim z tego powodu, że świat, ku któremu Kościół kieruje swe nauczanie, nie jest już chrześcijański. Język chrześcijańskiego przekazu nie współgra już z tym, który zdominował przestrzeń publiczną. Jest to sytuacja, która winna odsyłać dzisiejszych pasterzy do doświadczeń Kościoła pierwszych wieków, to jest do konieczności powrotu do pierwszej ewangelizacji opartej o głoszenie kerygmatu o Chrystusie ukrzyżowanym i zmartwychwstałym.
Ewangelizacja polega na ukazaniu wiary chrześcijan w świecie już niechrześcijańskim. „Dzisiaj – jak mawiał o. Davide Turoldo – kaznodzieja jest skazany na wszczepianie się wraz ze Słowem Boga w ciało i krwiobieg historii”. Proponowanie chrześcijaństwa po obniżonej cenie, przy użyciu języka konformistycznego, bezkrytycznego wobec fenomenów epoki z obawy, by nie zrazić klienta, nie jest ewangelizacją, lecz wpisywaniem się w gust opinii publicznej. Jasne jest, że w przekonaniu wielu dzisiejszych konsumentów kultu religijnego Kościół winien schlebiać ludzkim dążeniom do spokojnego życia, przyjaźni i świętego spokoju, w żadnym wypadku nie ingerując w ich wewnętrzną strukturę przekonań i upodobań. Tam bowiem zainterweniowali z dużą skutecznością inni nauczyciele i wychowawcy, którzy skoncentrowali najistotniejsze kierunki myślowe epoki nowożytnej w postać pewnej syntezy i wyrazili ją w formie atrakcyjnej, żarliwej rebelii w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego stulecia.
Na kondycję intelektualno-duchową dzisiejszych post-chrześcijańskich pokoleń – tych, którzy opuścili swój Kościół, jak i tych, którzy w nim jeszcze wiernie trwają – złożyły się nie tylko słabe punkty duszpasterskiej strategii Kościoła czy syndrom jej niedostatecznego przystosowania do nowych czasów, ale przede wszystkim zmiany, jakie zaszły w strukturze osobowej człowieka należącego do cywilizacji zachodniej. Stało się to pod wpływem radykalnej rewolucji antropologicznej, która od daty skumulowanych aktów kontestacji przeciwko drobnomieszczańskiej postaci zachodniej kultury judeochrześcijańskiej umownie nazywana jest „rewolucją ‘68 roku”.
Na pierwszy rzut oka nie jesteśmy w stanie ocenić, jak poważne zmiany spowodowała w nas rewolucja 1968 roku, niezależnie od tego, ile lat wówczas mieliśmy i jak daleko znajdowaliśmy się od punktów zapalnych tamtych wydarzeń. W sytuacji zglobalizowanej kultury i ideologicznego oddziaływania poprzez świat mediów Polska nie może liczyć na żadną taryfę ulgową. Nie sposób zrozumieć duszy współczesnego obywatela zachodniej cywilizacji bez próby dowiedzenia się, co zaszło w duchowej i moralnej warstwie świadomości jego rodziców przed czterdziestu laty.
Umowną nazwą „rewolucji ‘68 roku” zwykło się obejmować cały ruch masowych przemian, jaki przetoczył się przez zachodnią Europę i Amerykę od połowy lat sześćdziesiątych do końca lat siedemdziesiątych ubiegłego stulecia. Sam rok 1968 stanowił epicentrum tamtych wydarzeń. Ich głównymi bohaterami byli studenci, robotnicy, pracownicy nauki i mass mediów, którzy podejmując różne formy kontestacji zastanego powojennego świata, domagali się radykalnych zmian społeczeństwa i obyczajów. Najpierw wybuchały studenckie strajki na paryskim uniwersytecie Sorbona i w dzielnicy łacińskiej w maju 1968 roku, protesty w kampusie akademickim Berkeley w USA zaczęły się już od 1964 roku, w 1967 roku podjęto okupowanie katolickiego uniwersytetu w Mediolanie oraz wydziału socjologii w Trydencie. Manifestacje na placach, barykady na ulicach, wiece i marsze protestacyjne rozlewały się systematycznie na inne duże aglomeracje: Nowego Jorku, Città del Mexico, Chicago, Pragi, Tokio i Berlina. Pożywką tego wybuchu społecznej energii było powolne nasiąkanie młodych środowisk intelektualnych Zachodu ideami antykapitalistycznymi i antyburżuazyjnymi po wpływem zauroczenia myślą Marksa i jego kontynuatorów. Dodatkowym impulsem do działania był gniew przeciw wojnie w Wietnamie i amerykańskim apetytom imperialnym, a także śmierć Che Guevary w 1967 roku oraz zamordowanie rok wcześniej kolumbijskiego kapłana, Camillo Torresa, walczącego wraz z partyzantami z karabinem w ręku. Po sierpniu 1968 roku, czyli po inwazji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji w celu zdławienia praskiej „aksamitnej rewolucji”, protesty zaczęły domagać się oczyszczenia uniwersalnych idei komunistycznych zbrudzonych sowieckim imperializmem Breżniewa.
„Oczyszczona” i zreformowana w umysłach młodych zachodnich lewicowców myśl marksistowska wcale nie zakładała podobnego jak w systemie stalinowskim podejścia do religii. Nie zawsze i niekoniecznie należało uznawać ją za alienację i „opium dla ludu”. Ostrze sprzeciwu kierowano raczej przeciwko jej dominującej roli społecznej, tak w pozytywnym, jak i negatywnym sensie. Kontestatorzy ‘68 roku byli generalnie przeciwni, zarówno projektowi religii państwowej, jak i ateizmowi państwowemu. To niewątpliwie ułatwiało zaangażowanie się w ruch 1968 roku wielu środowiskom katolickim od lat sympatyzującym z ideami socjalistycznymi (np. socjalizm chrześcijański Ernesto Bonaiuti czy ruch księży socjalistów we Włoszech, ruch socjalistyczny Le Sillon we Francji), jak i tym powstałym w następstwie reform Soboru Watykańskiego II. Faza wcielania postanowień soborowych spowodowała silną polaryzację środowisk katolickich, wytwarzając konfikt pomiędzy domniemanym katolicyzmem posoborowym a Kościołem hierarchicznym. Ci pierwsi domagali się otwartości i ekumenizmu, wyjścia poza chrześcijaństwo konfesyjne, ufnego dialogu ze światem współczesnym, uwolnienia od dogmatycznej i dyscyplinarnej zależności od hierarchii kościelnej w imię utopii wyższości doświadczenia wiary i wspólnoty nad doktryną i podporządkowaniem. Okres posoborowy, nazywany wręcz „rewolucją kopernikańską w Kościele”, obfitował wieloma przejawami tego, co papież Benedykt XVI nazwał przymuszaniem Oblubienicy Chrystusa do rezygnacji z dziewictwa wierności Tradycji wiary i płodzenia wspólnych dzieci z obcą Ewangelii mentalnością świata. W tym wypadku chodziło o zaloty do marksizmu. W dwa dni po śmierci Che Guevary, w październiku 1967 roku, delegaci zgromadzeni na III Światowym Kongresie Apostolstwa Świeckich w Rzymie uczcili ten fakt minutą ciszy. W tym samym roku bp Hélder Pessôa Câmara z Rio de Janeiro usprawiedliwiał nawet użycie przemocy w działaniach rewolucyjnych: „Śmierć Che Guevary i Camillo Torresa jest tak samo godna szacunku jak śmierć Martina Luthera Kinga. Rozumiem wszystkich tych, którzy sięgają po przemoc, choć sam nie jestem za przemocą”91. „Dla nas, chrześcijan, pragnących być wiernymi świadkami zbawczego orędzia i starających się świadczyć o pokoju, to co pokazał Guevara, nie pozostawia nas obojętnymi. Chrześcijanina czeka zadanie rewolucji” – deklarował Giovanni Benzoli, przewodniczący Akademickiej Federacji Katolików Włoskich (FUCI)92. Podobnym nurtem płynęły teologia polityczna w Europie oraz teologia wyzwolenia w Ameryce łacińskiej.
Niełatwo zrozumieć sympatię tylu środowisk katolickich: księży i świeckich w stosunku do kontestującego ruchu 1968 roku. Zwłaszcza że jego rewolucyjność polegała na dążeniu do „uwolnienia” człowieka od tego wszystkiego, co było uznawane za „opresyjne” w społeczeństwie, szczególnie zaś od cywilizacji chrześcijańskiej. W antropologii chrześcijańskiej, opartej o wyraźne rozróżnienie pomiędzy Stwórcą i stworzeniem, dostrzegano ewidentną przeszkodę w urzeczywistnieniu wyśnionego „totalnego wyzwolenia człowieka” od wszelkiego autorytetu i zależności moralnej. Prymat absolutnej wolności nie pozostawiał złudzeń: „Obywatel 1789 roku miał głowę – pisał francuski socjolog Alain Touraine – socjaliści dołożyli mu muskuły, my zaś w XX wieku wyposażyliśmy go w seks i wyobraźnię”93. Swymi korzeniami ruch 1968 roku sięgał bezpośrednio tzw. kontrkultury, czyli zjawiska przeciwstawienia się kulturze dominującej w zachodnim społeczeństwie, zwłaszcza jej charakterystycznym instytucjom: rodzinie, władzy, regułom rządzącym życiem seksualnym, systemowi państwowemu, przedsiębiorczemu i szkolnemu. Służyć temu miały otwarte związki partnerskie, komuny, nomadyzm i narkotyki. W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych ubiegłego wieku z kontrkultury wyłoniły się dwa znaczące ruchy zwane beat generation oraz hippies. Ten pierwszy narodził się w USA w latach pięćdziesiątych o nazwie oznaczającej – według jednego z jego najważniejszych przedstawicieli Jacka Kerouaca – „pokolenie pokonane” bądź dla odmiany „pokolenie błogosławione”. Było to pokolenie kontestacji społeczeństwa drobnomieszczańskiego, pokolenie buntu i odrzucania zabezpieczeń, włóczenia się po drogach Ameryki, całkowitego oddania się swobodzie seksualnej, alkoholowi i używkom halucynogennym. Również ruch hippies powstał w USA. Nazwa hippies brała się od hipster. Jego specjalnością było wspólne życie w komunach i organizowanie potężnych zjazdów młodzieżowych takich, jak Summer of Love na zachodnim wybrzeżu w 1967 roku, czy festiwal Woodstock na wybrzeżu wschodnim dwa lata później.
By zrozumieć pojęcie rewolucji, potrzeba zauważyć leżący u jej podstaw proces dechrystianizacji społeczeństwa zachodniego. Chrześcijaństwo bowiem opracowało pewną wizję historii, w którą zainterweniował Bóg poprzez cały szereg działań, a zwłaszcza poprzez wcielenie Chrystusa. Jego dzieło zbawcze zorientowało życie ludzi w kierunku ostatecznego wypełnienia się Bożych obietnic w niebie. Toteż chrześcijańską cechą ludzkiej egzystencji jest jej nadprzyrodzone przeznaczenie. Historia zatem, której brakuje owego nadprzyrodzonego ukierunkowania, nie jest historią, lecz chaosem. „Przyczyną rewolucji jest zatem wybuch pychy i zmysłowości, zmierzający do wytworzenia nie jakiegoś jednego nowego systemu, ale całej serii systemów ideologicznych. Z hojnego otwarcia się na nie w świecie wyłoniły się wielkie rewolucje w dziejach Zachodu”94 – pisał Plinio Corrêa de Oliveira, brazylijski filozof historii i znawca ruchu rewolucyjnego. Pierwszą znaną rewolucją w świecie zachodnim była reforma protestancka, która Chrystusa próbowała odseparować od struktury Kościoła. Lecz utrata związku z Kościołem wnet spowodowała podanie w wątpliwość potrzeby samego Chrystusa. Tę groźbę zdawała się realizować rewolucja Oświecenia, z której wyłonił się deizm, czyli wizja Boga bez Chrystusa, Boga obojętnego, w żaden sposób nie interesującego się losem człowieka. Stąd było już niedaleko do kolejnego etapu, którego drastycznym wyrazem była rewolucja marksistowska. Jej celem było usunięcie Boga z pola widzenia i wstawienie w Jego miejsce człowieka. Tak zwany naukowy materializm utrzymywał, że jedyną szansą afirmacji i rozwoju człowieka jest uwolnienie go z religijnej alienacji. Dalszym etapem tychże zmian mogła być jedynie rewolucja ponowoczesna. Po wyeliminowaniu Kościoła, Chrystusa i Boga przyszła kolej na człowieka. Włoski flozof Augusto Del Noce epokę powojennej nowoczesności nazwał antropologicznym nihilizmem. Beznadziejny egocentryzm stał się „nowym duchowym klimatem świata zachodniego”95.
Ruch ‘68 nastawiony był na burzenie hierarchii i nierówności: by studenci z profesorem mogli przejść na „ty”, by usunąć z sal wykładowych wysokie katedry stawiające wykładowcę ponad głowami audytorium. Jednakże zamiary jego protagonistów szły dalej: chodziło o próbę przeniesienia efektu rewolucji z poziomu społeczno-politycznego na poziom ludzkiego wnętrza. Dlatego była to nie tyle rewolucja polityczna, co kulturalna, obejmująca swym zasięgiem samego człowieka i jego poglądy. Każda rewolucja związana jest z próbą przewrócenia naturalnego porządku rzeczy, tyle że tutaj poligonem działania miała być ludzka osobowość. Chodziło o przewrót „w sposobie odczuwania, działania i myślenia, o rewolucję w sposobie życia, jednym słowem: o rewolucję cywilizacyjną”96. Zmianom w człowieku miała ulec hierarchia wartości, tak aby naturalne instynkty mogły uwolnić się od dominacji rozumu i kontroli woli. Herbert Marcuse objaśniał zryw ‘68 roku następująco: „to bunt jednocześnie moralny, polityczny i seksualny. Bunt totalny. Wypływa z głębi jednostek. Ci młodzi nie wierzą już w wartości systemu, który zmierza do zuniformizowania i wchłonięcia wszystkiego. By móc żyć życiem poruszanym w sposób nieskrępowany przez naturalne instynkty, młodzi są gotowi poświęcić w zamian wiele dóbr materialnych”97. André Breton, ojciec uwielbianego przez bojowników ‘68 roku surrealizmu, doradzał: „należy przeprowadzić w imponującym stylu ofensywę przeciwko cywilizacji chrześcijańskiej, by rozprawić się ostatecznie z takimi pojęciami, jak grzech, pierwotny upadek czy odkupieńcza miłość i bezwzględnie zastąpić je boską zażyłością mężczyzny z kobietą. Moralność oparta na prymacie przyjemności wnet pozbędzie się całej tej nikczemnej moralności cierpienia i uległości, będącej na rękę imperializmom i Kościołowi”98. Odpowiednikiem takich przekonań były wypisywane na murach przez buntowników paryskiego maja ‘68 roku hasła typu: „W każdym z nas drzemie policjant, więc zabij go!”99, „Zakazane zakazywać!” albo „Władzę nad życiem masz tylko dla siebie”.
Postmodernistyczny bunt ‘68 roku da się wyjaśnić obsesyjną odrazą w stosunku do wszystkiego, co pewne i wartościowe, a co jednocześnie pokazuje człowiekowi jego ograniczony, zależny i tymczasowy wymiar egzystencji. Podobnie jak w słynnej baśni o królewnie Śnieżce, w której zła królowa zapałała nienawiścią do lustra, bowiem pokazało jej gorzką prawdę o niej samej. Zamiast zaakceptować jego werdykt, wściekła monarchini wolała rozbić je na drobne kawałki. Kiedy okazało się, że nowoczesny, oświeceniowy projekt uczynienia z człowieka boga i miary wszechrzeczy nie ziścił się (bo i nie miał ku temu podstaw), człowiek ów, zamiast uznać pokornie klęskę swych własnych wyobrażeń o sobie, wolał uderzyć w to, co reprezentowało obiektywny, przerastający go porządek rzeczy i naturalną hierarchię wartości. Jeśli bowiem człowiek nie jest w stanie osiągnąć swej własnej absolutnej niezależności, to tylko dlatego, że kłóci się to z jego statusem stworzenia – postaci kruchej i ograniczonej, zmuszonej uznać swą zależność od Boga i od innych ludzi. Zwrócenie całego gniewu przeciwko autorytetom wiązało się z pyszną i obsesyjną niezgodą na konieczność znoszenia ograniczeń. Rewolucja ‘68 roku stanowiła próbę – jak niebawem się przekonamy, po części udaną – oswobodzenia człowieka od prawdy o nim samym.
Operacja ta przebiegła jednocześnie przy użyciu trzech „narzędzi”: ludzkiej seksualności (rewolucja seksualna), narkotyków (rewolucja psychodeliczna) oraz określonego typu muzyki (rewolucja muzyczna). Potrójny charakter rebelii ‘68 roku odpowiada słynnemu ówczesnemu ideałowi szczęścia: sex, drugs and rock’n’roli.
Guru neomarksizmu, Herbert Marcuse, za cel rewolucji uznawał „całkowite zniszczenie systemu”. W przypadku rewolucji kulturalnej nie dało się tego osiągnąć starymi metodami komunistycznymi. Według niego, efekt rewolucyjny w człowieku zostanie osiągnięty jedynie wówczas, gdy radykalne spuszczenie z uprzęży cielesnych instynktów zdoła zdruzgotać (od stuleci budowane w ludzkiej wrażliwości) hamulce obyczajowe, religijne i moralne. Rzecz jasna, hamulce te utrwalała „opresyjna” kultura chrześcijańska, wpajająca poprzez wychowanie zasadę dominacji rozumu i woli nad pożądaniem i instynktami. Ponadto katolicka katecheza jednoznacznie wykluczała używanie seksualności w relacjach międzyludzkich przed czy poza małżeństwem. Podporządkowanie napięć i skłonności cielesnych kontroli rozumu służyć miało tworzeniu warunków do budowania człowieczeństwa zintegrowanego i odpowiedzialnego. Tymczasem „prorocy” ‘68 roku wprowadzali w obieg slogan: „Seksualność jest twoja, więc uwolnij ją!”, zachęcając do „bycia twórczym” w wymyślaniu coraz to nowszych perwersji seksualnych. Psychiatrzy tacy, jak David Cooper, Ronald Laing czy Thomas Szasz podpowiadali, że rewolucja wyzwalania człowieka z niewoli górujących nad nim zakazów winna przetoczyć się w pierwszym rzędzie przez rodziny, bowiem to w nich człowiek ulegał moralnej przemocy opresyjnego systemu zakazów i nakazów.
Za autorów „natchnionych” w tym względzie uznawano Wilhelma Reicha oraz Zygmunta Freuda. Reich był austriackim psychiatrą, który za wcielanie w życie swych eksperymentów dotyczących „bioelektrycznej” natury aktywności seksualnej został skazany na więzienie w USA, gdzie zmarł w 1957 roku. Zanim jednakże do tego doszło, opublikował m.in. książkę Rewolucja seksualna, w której z niemałym skutkiem zdołał przekonać pokolenie ‘68 roku do tego, że wiodącą siłą w człowieku jest jego energia seksualna, której powstrzymywanie grozi w najwyższym stopniu zaprzepaszczeniu prawdziwej ludzkiej samorealizacji. Z tego powodu należałoby raz na zawsze usunąć z człowieka „obraz i podobieństwo” Boga. „Wraz z uwolnieniem ze skurczu mięśni genitalnych – pisał Reich – powinna zniknąć idea Boga”100. W zamian za to proponował „mistykę seksualną” lub też „religię orgazmu”, którą uzasadniał w następujący sposób: „Miłość w lędźwiach oraz słodycz pożerającej rozkoszy w trakcie współżycia – oto prawdziwy bóg”101. Oryginalne zgoła twierdzenia Reicha podążały śladem jego mistrza, ojca psychoanalizy, Zygmunta Freuda, dla którego mechanizm represji impulsów naturalnego libido seksualnego człowieka miał odpowiadać za powstanie nerwicy. Rewolucja seksualna ‘68 roku znalazła zatem solidne wsparcie ze strony modnych ówczas terapeutów psychologicznych, zgodnych co do jednego: największą nerwicorodną instytucją patologizującą życie człowieka jest rodzina. Gdyby prawdą miało się okazać, że za większość nieszczęść, dramatów i patologii ludzkich winę ponosi zrepresjonowane (czyli podporządkowane normom moralnym i obyczajowym) życie seksualne, jak wytłumaczyć 750 tysięcy prób samobójczych popełnianych każdego roku w Stanach Zjednoczonych?102. Okazuje się, że to nie brak udanego seksu, lecz brak nadziei stawia ludzi na skraju życiowych przepaści.
Zauroczenie rewolucją seksualną lat sześćdziesiątych zaowocowało potokiem wypisywanych bzdur. Dla przykładu, z biuletynów włoskich Czerwonych Brygad można było się dowiedzieć, że „kompetentni lekarze zapewniają, iż przerwanie ciąży nie jest niczym innym, jak zwyczajnym zabiegiem ambulatoryjnym w rodzaju przecięcia czyraka czy leczenia oparzenia”. Wyrażano poza tym nadzieję, że uda się wreszcie pokonać w społeczeństwie „rasistowskie” uprzedzenia wobec homoseksualizmu, ponieważ „jednostka powinna mieć zapewnioną swobodę dysponowania własnym ciałem według swego uznania”. Zapewniano, iż „św. Józef i Dzieciątko Jezus nie istnieją”, z czego miała wynikać zachęta kierowana do dzieci, by nie miały lęku przeciwstawić się rodzicom, gdy chodzi o „niewinne” zabawy erotyczne103.
Rewolucja seksualna miała zdobywać coraz to nowe obszary ludzkiego zachowania poprzez sukcesywne podboje. Pierwszym podbojem miało być defnitywne oddzielenie współżycia seksualnego od celu prokreatywnego, co ludzką seksualność sprowadzało do czystej techniki genitalnej, obniżając poziom szacunku do życia oraz do Boga, w którego akcie stwórczym rodzice poprzez akt seksualny aktywnie uczestniczą. W wyniku tego seks przestał być aktem odpowiedzialnego budowania relacji z drugą osobą, stał się natomiast rozrywką bądź rodzajem antystresowej autoterapii. Nic dziwnego, że niebawem wśród pacyfistycznych manifestantów zaczęto przeliczać koszty budowy jednego wojskowego odrzutowca na ilość prezerwatyw, które w zamian za niego można by wyprodukować, podarowując ludziom „szczęście” zamiast wojny, w myśl hasła Make love, not War.
Kolejnymi podbojami seksualnej rewolucji były: propaganda proaborcyjna wraz z jej teoretycznym i prawnym usprawiedliwianiem, eksplozja pornografii oraz towarzysząca jej ideologia nazywająca przyjemność metafizyką ofensywa homoseksualnej propagandy, w ramach której wielu przedstawicieli buntu ‘68 roku nie tylko zdobywało doświadczenia homoseksualne, ale i czyniło z publicznego obnoszenia się tym element walki; i wreszcie pedoflia. Ideologia traktująca seksualność jako czystą zmysłowość nieuchronnie prowadziła do „usprawiedliwiania” wszelkiej postaci perwersji. Daniel Cohn-Bendit, jeden z prominentnych przywódców studenckich rebelii ‘68 roku, oskarżony o dopuszczanie się seksualnych nadużyć względem dzieci w czasach, gdy pracował jako wychowawca w jednej ze szkół podstawowych we Frankfurcie, wyjaśniał, iż rewolucja seksualna tamtego okresu usprawiedliwiała praktyki pedofilskie w ramach poszukiwań totalnej wolności w sferze ludzkich przeżyć104. Szkoda tylko, że jego szczere wyznania spisane w 1976 roku o „odkrywaniu dziecka jako osoby obdarzonej seksualnością”, zawierające w ramach „odrzucania hipokryzji i niedomówień” opisy jego doświadczeń, na których opublikowanie nie zdobyły się nawet liberalne dzienniki europejskie, nie budzą takich samych wybuchów społecznego oburzenia (ze wszech miar słusznego!) jak podobne eksperymenty prowadzone przez jego kolegów nauczycieli, tyle że w koloratkach. Widać z tego, że pokolenie ‘68 roku w spornych kwestiach postanowiło przyznać rolę arbitra czystej subiektywności.
Jak wspomniałem, największym wrogiem bojowników seksualnej rewolucji okazała się być rodzina, która dla człowieka jest potwierdzeniem fundamentalnej prawdy o nim samym. Elementami składowymi regulującymi jej życie są samokontrola i odpowiedzialność względem swych własnych impulsów emocjonalnych i cielesnych, zasada zależności od innych oraz realizowanie własnych potrzeb w zgodzie z tą zasadą. Człowiek w rodzinie odkrywa, że nie może wystarczać sam sobie i w związku z tym uczy się kochać i respektować innych. W oczywisty sposób nie można było tego pogodzić z filozofią odrzucania jakiegokolwiek autorytetu promowaną przez pokolenie ‘68 roku. Anarchista Jerry Rubin, autor podręcznika dla hipisów zatytułowanego Do it! (Zrób to!), proponował swój własny dekalog, w którym piąte przykazanie brzmiało: „pozabijaj ojca i matkę!”. Rossanna Rostanda, lewicowa redaktorka naczelna gazety „Il Manifesto”, przekonywała, że ruch komunistyczny nie powinien zaprzestać swej działalności, póki nie osiągnie swego ostatecznego celu, to jest zniszczenia rodziny105.
Rzeczywistość stawia człowieka w obliczu norm i ograniczeń, co może budzić nienawiść w stosunku do tego co rzeczywiste. Sny, wyobrażenia i marzenia – oto częsty temat wystąpień rewolucjonistów ‘68 roku. Dowodzili oni często konieczności poszerzenia pola swej świadomości poza to, co człowiek normalnie widzi i odczuwa. Efektu tego jednakże nie dało się osiągnąć bez uciekania do narkotyków i substancji halucynogennych. Pewien dokument włoskich Czerwonych Brygad, po wyjaśnieniach, na czym polega rola proletariatu w walce zbrojnej oraz jak należy sporządzać bomby samozapalne, poświęcał całe passusy wychwalaniu zalet zażywania narkotyków. LSD – według instruktorów młodzieżówki terrorystycznej – nie tylko może dostarczyć przyjemnych wrażeń, ale i zwiększyć zakres świadomości, nie mówiąc już o zaletach w podnoszeniu jakości komunikacji męsko-damskich. Autorzy nie omieszkali przy tym dołączyć swym adeptom kilku przepisów na sporządzanie pysznych potraw z dodatkiem marihuany106. Wskazywanie na substancje halucynogenne jako sposób osiągnięcia „nowego człowieczeństwa”, zdolnego rozciągnąć perspektywy własnego „ja” poza ramy obiektywnej rzeczywistości, stanowiło kościec tzw. chemicznej flozofi. Jej prekursorami byli francuscy dziewiętnastowieczni „poeci przeklęci”: Charles Baudlaire i Paul Verlaine. Ruch ‘68 roku podjął pierwsze inicjatywy w masowym dostarczaniu ludziom używek. I tak, w Nowym Jorku w dniu św. Walentego 1969 roku, rozesłano ponad trzy tysiące papierosów z marihuaną na adres ludzi wybranych losowo z książki telefonicznej, zachęcając ich do spróbowania choćby jeden raz tego specyfku. Porozumienie nazywane Yipanther Pact, zawarte pomiędzy hipisami Jerry’ego Rubina oraz Czarnymi Panterami Eldridge Cleavera (walczącymi przeciwko dyskryminacji czarnych w USA), brało pod uwagę pomysł wpuszczania LSD do instalacji wody pitnej w niektórych amerykańskich miastach. We Włoszech współzałożyciel ruchu Lotta Continua (Walka Nieustanna) zachęcał gorąco do narkotyków czterdzieści tysięcy ludzi zgromadzonych na koncercie.
Filozofa ćpania, jak utrzymywał Richard Neville, australijski przywódca hipisów, opiera się na przekonaniu, że narkotyki uzdalniają człowieka do „wyskoczenia ze skorupy arystotelesowskiej logiki”107, czyli logiki realizmu, rządzącej się zasadą niesprzeczności, w zgodzie z którą niemożliwe jest twierdzenie czegoś przy jednoczesnym zaprzeczaniu temu samemu. Arystoteles zasadę tę uznawał za prawdziwą do takiego stopnia, iż jeśli ktoś zamierzałby ją zanegować, tym samym by ją poparł. Gdyby bowiem ktoś zamierzał stwierdzić, że zasada niesprzeczności nie istnieje, oznaczałoby to, iż nie chce pomieszać tego, co istnieje, z tym, co nie istnieje. A skoro nie dąży do pomieszania tych porządków, wynika stąd, że nie przyjmuje sprzeczności. Realizm Arystotelesa, któremu odpowiada chrześcijański sposób myślenia, zakłada istnienie obiektywnego systemu wartości, niezależnego od indywidualnej woli. Co miało oznaczać „wyskoczenie ze skorupy arystotelesowskiej logiki” w przypadku eksperymentatorów ‘68 roku? Wyjaśnić wiele mogą modne wówczas slogany: „Niech eksplodują mechaniczne umysły pod wpływem świętego kwasu!”, „LSD – witaminą dla waszego mózgu”, „Alkohol zabija, zażyj LSD”. I wszystko jasne.
Timothy Leary, psycholog z Harvardu, przekonany, że użycie grzybów halucynogennych lub ich chemicznych odpowiedników w postaci psylocybiny czy LSD przyczyni się do zdecydowanego postępu w ewolucji gatunku ludzkiego, utrzymywał, że narkotyk nie tylko „wpływa na sposób myślenia”, ale wręcz jest w stanie „zmienić naturę człowieka”108. Zachwalał przy tym styl myślenia kultur azjatycko-afrykańskich, zdecydowanie lepszy od zbyt „racjonalnego” myślenia europejskiego, będący rapsodycznym, instynktownym odzwierciedleniem naturalnego, dzikiego rytuału plemiennego. „Samo mięso, bez symbolicznych przypraw” – zachwycał się poeta beat generation Allen Ginsberg, który swe dzieła pisał pod wpływem amfetaminy i meksykańskiego grzyba halucynogennego, zwanego peyote, w rytm muzyki jazz. Jedynym sposobem na zrozumienie życia jest zwariować – konstatował „napruty” artysta z New Jersey i na potwierdzenie tego dodawał apostrofę skierowaną de facto do samego siebie: „O, Boże, jakże mi źle, trzeba temu zaradzić. Kokainy, natychmiast!”109. Narkotyk miał ocalić człowieka przed tragicznym doznaniem świadomości, że nie jest się bogiem dla samego siebie i że nie da się zrealizować wszystkich kaprysów, zwłaszcza zaś tych związanych z wolą mocy. Wystarczyło zaaplikować sobie odrobinę czegoś magicznego w żyłę i wszystko zmieniało się w mgnieniu oka. Wielu artystów pokolenia ‘68, jak Allen Ginsberg, Bob Dylan czy John Lennon, wspierało swym talentem reklamę narkotyków jako prawdziwej „przyprawy życia”, otwierającej przed ludzką wyobraźnią bezkresne horyzonty. Starali się przekonywać, że prawdziwa rzeczywistość to ta osiągana za sprawą substancji halucynogennych. „Wyobraźni nie masz w kieszeni, musisz po nią sięgnąć” – wypisywano na murach Paryża. Ginsberg zaś hipnotyzował tłumy swymi diabolicznymi litaniami: „Święte wizje, święte majaki, święte otchłanie”110.
Muzyka pokolenia ‘68 zmieniła radykalnie znaczenie kultury muzycznej. Odwołując się do dawnych, plemiennych rytmów i afrokubańskiej ekspresyjności wspierała zamiar uwolnienia ludzkiej instynktywności spod kontroli rozumu i woli. Sprzyjał temu nowy styl tańca wzorujący się na obsesyjnym poruszaniu ciała. Rock’n’roll oznacza „kołysać i kręcić się” z wyraźną aluzją seksualną. Tę seksualną aluzję zawierały już wcześniejsze kompozycje południowoamerykańskiego stylu gospel, które zresztą zaczęły jako pierwsze posługiwać się określeniem rocking (np. Good Rocking Tonight bluesowego muzyka Roya Browna). W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych w USA i Wielkiej Brytanii rozwinął się nurt muzyczny znany jako rock psychodeliczny, z założenia komponowany i odsłuchiwany pod wpływem narkotyków. Początek dał mu zespół 13th Floor Elevators wraz z albumem The Psychedelic Sounds of the 13th Floor Elevators z 1966 roku, zaś jego najsłynniejszymi kontynuatorami były grupy Pink Floyd i The Doors. W tekstach piosenek często odwoływano się do wizji, snów i halucynacji pochodzenia narkotycznego. Tytuł słynnego szlagieru Beatlesów Lucy in the Sky with Diamonds stanowi akronim nazwy LSD. Natomiast okładka albumu Sgt. Perrer’s Lonely Hearts Club Band z 1967 roku, zawierającego wspomnianą piosenkę, nosiła umieszczony na niej wizerunek Aleistera Crowleya, ojca współczesnego satanizmu, popularyzatora narkotycznych seansów okultystycznych. Wielu muzyków tamtej epoki, takich jak Jimmy Page z Led Zeppelin, Dawid Bowie, Ozzy Osbourne czy Sting, określało siebie „crowleyowcami”111. Rock okazał się nadzwyczaj skutecznym sposobem popularyzowania narkotyków. Używanie marihuany w Stanach Zjednoczonych czy haszyszu w Europie przyjmowało się na fali wierszy takich, jak Howl Allena Ginsberga lub piosenek w stylu Mr. Tambourine Man Boba Dylana. Nielegalny produkt zdobywał sobie miliony konsumentów tylko dzięki zakamuflowanym zaklęciom sprytnie przemycanym w książkach i na płytach.
Jednym z zamierzeń muzyki rockowej było wzbudzanie podniecenia seksualnego w słuchaczach. Dr Howard Hanson ze Stowarzyszenia Psychiatrów Amerykańskich (American Psychiatric Association) utrzymywał, że „im bardziej tempo muzyki przekracza zwykły rytm, tym bardziej rośnie napięcie emocjonalne”. Podążając tą drogą, „jest możliwe wytworzenie w jakimkolwiek organizmie ludzkim rodzaju histerycznej dezintegracji”112. Wszystko to miało służyć efektowi zrewolucjonizowania ludzkiego wnętrza, zamierzonemu przez rewolucję 1968 roku.
90 Za: G. Zizola, Perché i preti non sanno più predicare, „La Repubblica”, 6.01.2010.
91 List 17 biskupów Ameryki Łacińskiej z 1967 r., „Rocca”, 1.06.1968.
92 Za: P. di Gorgi, Il ‘68 dei cristiani. Il Vaticano II e le due Chiese, Luiss University Press, Roma 2008, s. 140.
93 La liberia dei post-moderni, wywiad M. Boffa z Alainem Touraine’m, „Rinascita”, 12.03.1988.
94 P. Correa de Oliveira, Rivoluzione e Contro-Rivoluzione, SugarCo, Milano 2009, s. 25.
95 A. Del Noce, Rivoluzione, risorgimento, tradizione, Giuffrè, Milano 1993.
96 R. De Matei, Due sogni si succedono. La costruzione e la distruzione, Roma 1990, s. 239.
97 Marcuse: manifesto del nuovo Adamo, wywiad przeprowadzony przez M. Calamandrei, „L’Espresso”, 24.03.1968.
98 Cyt. za: G. Monti, A quarant’anni dal maggio 1968 un bilancio della Rivoluzione culturale, „Radici cristiane”, 34 (2008).
99 Le parole del maggio. Le scritte sui muri nel Sessantotto parigino, Milano 2008, s. 68.
100 W. Reich, Psicologia di massa del fascismo, Mondadori, Milano 1974, s. 139.
101 W. Reich, L’assassinio di Cisto, Feltrinelli, Milano 1972, s. 229.
102 Podaję za doniesieniami dziennika włoskiego „Il Giornale”, 21.05.2008.
103 Por. R. Sgarbi, G. Vivi, Ma l’amor mio non muore, Arcana, Roma 1971, s. 250 i 253-254.
104 Por. F. Merlo, L ‘ex del ‘68 e U diario di un pedoflo, „Corriere della Sera”, 30.03.2001.
105 F. Angoli, P. Cipriani, 1968, Fede&Cultura, Verona 2008, s. 8.
106R. Sgarbi, G. Vivi, dz. cyt., s. 109.
107R. Neville, Play Power, Milano Libri 1971, s. 237.
108T. Leary, The God Game, „Berkeley Barb”, 2 (1969), s. 5.
109 Za: C. Guerre, La rivoluzione nell’uomo. Una lettura anche eologica del ‘68, Fede&Cultura, Verona 2008, s. 36.
110 A. Ginsberg, Urlo e Kaddish, Cuneo 1997, s. 135 i 381.
111 D. J. Steward, Aleister Crowley exposed!, http://www.jesus-issavior.com/ False%20Religions/Wicca%20&%20Witchcraft/aleister_crowley.htm; por.http: // www.youtube.com/watch?v=l47gXpFeUIs, 30.07.2011.
I. Płomienie w owczarni, czyli coś zamiast wstępu
II. Zabij bliźniego twego – raport z życia sierot po Boskim
III. Ojcowie jedli cierpkie jagody, a dzieciom zdrętwiały zęby - rewolucja antropologiczna 1968 roku
IV. Papież w świecie lateksowej dowolności albo o tym, jak owce chciały zagryźć swego pasterza
V. Dzieci Kościoła płaczą, czyli dramat pedoflii wśród księży
VI. Lustro przed archikatedrą – po nieudanym ingresie abp. S. Wielgusa
VII. Jezus Chrystus – odkryć na nowo największy sekret
VIII. Katechumenat pochrzcielny – intuicja ks. K. Wojtyły
© 1996–2011 www.mateusz.pl