KS. MARIAN PISARZAK MIC
Mamy tu na uwadze głównie świętych i błogosławionych, których Kościół wspomina w określone dni według kalendarza liturgicznego albo też codziennie w Modlitwie eucharystycznej (=ME), zwłaszcza w Kanonie Rzymskim (przed podniesieniem i po podniesieniu). Jeszcze inną formą wspominania świętych jest czytanie w klasztorach księgi pod tytułem Martyrologium Rzymskie.
Do pierwszych świadków wiary należeli męczennicy. Po okresie prześladowań do ich szeregów dołączano „świętych”, którzy w stopniu heroicznym naśladowali Chrystusa w zwykłych okolicznościach życia. Czasy ostatnich wojen i ideologicznych totalitaryzmów zaowocowały niezwykłym świadectwem postaw chrześcijańskich ze strony synów i córek Kościoła. I choć nie wszyscy oni zostali objęci procesami kanonizacji czy beatyfikacji, należą jednak do tego szczególnego dziedzictwa Kościoła, które należy szanować z pietyzmem. A zatem i o nich należy pamiętać w modlitwie Kościoła, choćby tylko intencjonalnie, skoro nie można werbalnie.
Gdy stajemy do Modlitwy eucharystycznej, wtedy mówimy te słowa: Zjednoczeni z całym Kościołem, ze czcią wspominamy pełną chwały Maryję, zawsze Dziewicę, Matkę Boga i naszego Pana Jezusa Chrystusa, a także (...) Twoich świętych…Ze względu na pierwszy wyraz tej formuły cała modlitwa zyskała łacińską nazwę „Communicantes”. Rdzeniem nazwy jest wyraz „communio”, który oznacza więź, łączność, wspólnotę i zjednoczenie osób.
Powstaje pytanie: co wyraża taka modlitwa, o co chodzi w tej praktyce? – W odpowiedzi należy uwzględnić kilka wątków teologicznych, zwłaszcza w zakresie eklezjologii.
1. Modlitwa zjednoczenia ze świętymi i świadkami wiary wskazuje na podmiot kultyczny. Stanowią go wszyscy, którzy uczestniczą w Świętych Obcowaniu. Praktyka ta wyraża wiarę zawartą w „Credo” Kościoła: wierzę…w świętych obcowanie. Liturgię celebruje cały Kościół: pielgrzymujący, chwalebny i poddany oczyszczeniu. Cały Kościół uczestniczy w kulcie i uwielbieniu Boga.
2. Modlitwa jest znakiem, który obwieszcza obecność „tu i teraz” wspólnoty uczniów Jezusa; chodzi o obecność całej wspólnoty, a nie tylko jednej części. Kościół pielgrzymujący czci świętych i wspomina zmarłych, ponieważ pozostaje we wspólnocie z nimi. Kult świętych zakłada więź z nimi, a ta z kolei przynagla do wspominania ich ze czcią. Świętych wspominamy, ponieważ wierzymy, że są z nami, że są obecni podczas liturgii. Wspominamy też zmarłych, aby nieść im pomoc. Podstawą żywej więzi jest Chrystus – Głowa Ciała Kościoła.
3. Modlitwa niesie wsparcie, jakiego święci nieba udzielają pielgrzymom ziemi. Dzięki temu wsparciu, wstawiennictwu, opiece i pomocy, skuteczność próśb wspólnoty wędrownych jest większa. Orędownikami są ci, którzy pozostają już w jasnej rzeczywistości oglądania Boga. Oni lepiej „widzą” nasze potrzeby, i co naprawdę jest nam potrzebne.
4. Modlitwa wyraża wdzięczność Kościoła ziemskiego względem samego Boga za życie i przykład świętych. Wspomnienie ich w liturgii nie jest zatem „wspominaniem” bohaterów przeszłości, czy herosów mitologicznych. Święci są wspaniali przez to, że swoje życie i cierpienie złączyli z Paschalną Ofiarą Chrystusa. W chwilach próby byli mocni i dzielni mocą Krwi Chrystusa, jako pierwszego Świadka w nowym Przymierzu. W ich zwycięstwie objawiła się moc Zmartwychwstałego Pana.
5. Modlitwa jedności ze świętymi jest prośbą o „wspólnotę”. Wyrażają ją następujące słowa: dołącz nas do grona swoich wybranych (I. ME), albo: daj nam udział w życiu wiecznym ze świętym N. i wszystkimi Świętymi, abyśmy z nimi wychwalali Ciebie (II. ME), albo: daj nam… dziedzictwo życia wiecznego z Najświętszą Dziewicą…, z Apostołami i wszystkimi Świętymi w Twoim Królestwie (IV ME; por. III ME). Ostatecznie jest to prośba o święte życie na ziemi i wieczne życie w niebie. Niebem zaś jest nie tyle miejsce, jakoby materialna przestrzeń, co raczej przebywanie w Bogu Żywym.
Uświadomienie sobie różnorodnych wątków modlitwy „communicantes”, stanowiącej część każdej Modlitwy eucharystycznej, może przyczynić się do ożywienia i pogłębienia udziału w Eucharystii w aspekcie eklezjalnym. Nader często podkreśla się indywidualny, jakby prywatny, udział we Mszy św. z pominięciem wymiaru wspólnotowego i społecznego. Trzeba więc podążać za treścią Modlitwy eucharystycznej.
ks. Marian Pisarzak MIC
Lektura: Konstytucja soborowa o Kościele Lumen gentium, art. 50; Ch. Schőnborn, „Communio sanctorum” jako wspólnota trzech stanów Kościoła, „Communio” 9:1989, nr 3, 102nn; J. Kumala, Maryja w „Communicantes” Kanonu Rzymskiego, „Salvatoris Mater” 7: 2005, nr 1, s. 111-135.
© 1996–2005 www.mateusz.pl