ANNA RÓŻYŁO
W obecnym czasie jesteśmy świadkami poszukiwania nowych form wypowiedzi, nowych sposobów skutecznego przepowiadania Dobrej Nowiny. Często nie ogranicza się już ono do murów kościelnych czy sal katechetycznych, a funkcję ewangelizatorów podejmują także świeccy – nie zawsze nawet delegowani przez władzę kościelną. Jedną z propozycji nowego sposobu mówienia o Bogu – skierowaną do dzieci, ale nie tylko – są piosenki Arki Noego.
„Zespół powstał w roku 2000 i skupia muzyków-członków wspólnoty neokatechumenicznej, a zarazem zespołu 2TM2,3 oraz ich dzieci.” 1
Do tej pory Arka Noego wydała pięć płyt: „A Gu Gu”, „Piosenki i kolędy na żywo”, „Mamatata mam dwa lata”, „Hiphip hura alleluja” i „Daj na zgodę” oraz cztery wkładki (dołączone do czasopism katolickich, ale także do „Przyjaciółki” i „Tiny”): „Znów się rodzi – moc truchleje”, „Nasze ulubione kolędy i pastorałki”, „Nie lękaj się” i „Chleb z nieba – oby oby”.
Piosenki Arki Noego mogą być uważane za jedno z istotnych zjawisk przy opisie współczesnej polskiej religijności, zwłaszcza najmłodszych, są bowiem bardzo popularne, bywają nawet włączane do liturgii 2 a liczne rodzinne lub środowiskowe zespoły starają się śpiewać własne piosenki wzorowane na tekstach Arki Noego 3. Tym ważniejsze wydaje się pytanie: jakiego Boga przybliżają piosenki Arki Noego – jakie cechy semantyczne są Mu w nich przypisywane?
Bóg jest przywoływany wprost w trzydziestu piosenkach 4, pośrednio w dwóch (Pomoc przychodzi z góry; Alleluja i Hosanna) spośród czterdziestu jeden wszystkich oryginalnych tekstów zespołu 5. W pozostałych mówi się o cechach człowieka (dziecka) związanych z Bogiem – takich jak świętość, miłość, przebaczenie czy radość – można by zatem na ich podstawie także – pośrednio – wnioskować o cechach przypisywanych Bogu (np. przedstawiany jako pozytywny fakt, że Boże dziecko umie przebaczać, implikuje dla Boga cechę ‘chce, aby człowiek przebaczał’). W tym artykule skoncentruję się jednak tylko na tekstach, w których bezpośrednio mówi się o Bogu, ponieważ Jego charakterystyka wywiedziona z pozostałych utworów zawiera te same cechy, które w innych zostały już wyrażone eksplicytnie.
W tekstach Arki Noego rzadziej mówi się o Bogu, zwykle zaś – do Boga 6, dominują zatem zwroty bezpośrednie, przy czym aż w dwudziestu piosenkach pojęcie Boga jest aktualizowane poprzez formy zaimka Ty (także TY domyślne, wywiedzione z form czasowników, np. ratuj mnie!) 7. Zwroty zawierające ów zaimek odnoszone są do Boga (ogólnie, bez konkretyzacji Osoby) – dziesięć przykładów, do Syna – siedem przykładów, do Ojca – dwa przykłady lub do Ducha Świętego – jeden przykład. Pojęcie Boga w Trójcy Jedynego nie pojawiło się w żadnym tekście, natomiast fakt, że w różnych tekstach wykonawcy zwracając się do Boga odmiennie Go konkretyzują niejako pośrednio z taką konceptualizacją Absolutu zapoznaje 8. Na podstawie przytoczonego zestawienia można wnioskować o uprzywilejowanej pozycji Jezusa, potwierdzają ją też inne fakty. W wypowiedziach kierowanych do Boga (zwykle konkretyzowanego w tekstach jako druga Osoba Trójcy Świętej) wystąpiły formy: Twoje, Boże, Ty Boże, Boże Ty (zwykle w zwrotach do Chrystusa), Jezu, Duchu Święty oraz Panie Boże. Poza tym spotykamy następujące określenia Boga: Pan Bóg, Bóg, Jezus, Zbawiciel, Jezus Ratownik, On, nasz Ojciec, Nasz Ojciec Bóg i Jezus Żywy, Duch, Święty Duch (znowu sześć na dziesięć ma związek z Chrystusem). Do chrystocentryzmu tej twórczości wypadnie jeszcze powrócić.
Uderzającą bezpośredniość, z jaką dziecko (lub grupa dzieci) zwraca się w badanych tekstach do Boga (a którą potwierdziła już przeważająca liczba zwrotów z zaimkiem osobowym Ty lub dzierżawczym Twoje) podkreśla jeszcze – i czyni zrozumiałą, uzasadnioną – tematyka tych utworów. Można je podzielić na dwie grupy. W pierwszej fabuła piosenek nawiązuje do realiów codziennego życia – szczególnie domowego, rodzinnego. Wykorzystuje się m.in. następujące motywy: stałej obecności rodziny, a zwłaszcza dobrego, opiekuńczego ojca, rodzeństwa, z którym się kłóci i godzi; wyglądu i czynności człowieka: gruby, chudy, duży, mały, gaworzy, siedzi, chodzi, skacze na jednej nodze, nieustannie gada, modli się, śpiewa, mówi się o kipiącym mleku, wizycie u dentysty, bałaganie, dalej – o pięknie przyrody i stereotypowych cechach zwierząt (mysz lubi ser), nazywa się i objaśnia (poprzez opis lub przykład) uczucia: radość, smutek, miłość, tęsknotę. Do tej grupy zaliczyłam też piosenki wykorzystujące frazeologizmy znane dzieciom, np. fraza Pilnie potrzebny olej do głowy – opiera się na związkach ktoś ma/ komuś brakuje oleju w głowie oraz nawiązania do dziecięcych lektur, np. abecadło z nieba spadło. W sumie można powiedzieć, że piosenki pierwszej grupy można zrozumieć, jeśli dysponuje się wiedzą o świecie dostępną kilkuletniemu dziecku. Aż dwadzieścia z trzydziestu analizowanych tekstów należy do tej grupy. Pozostałych dziesięć wprowadza tematykę ściśle religijną: sześć wykorzystuje motywy biblijne 9 (Zmartwychwstanie, postawa Maryi, los Izraela w Egipcie, ufność Abrahama, Ziemia Święta),a dalsze cztery wprowadzają teologicznie inspirowane normy etyczne poprzez przykłady postępowania dziecka Bożego – tu należą piosenki, których przejęte z Biblii tytuły sygnalizują najważniejsze wskazania etyki chrześcijańskiej: Nowe przykazanie i Osiem błogosławieństw oraz teksty o przebaczeniu i relacjach z Bogiem. Należy podkreślić, że choć tematyka piosenek z drugiej grupy daleka jest od codziennych doświadczeń dzieci, także do ich zrozumienia wystarczy wiedza o świecie jaką dysponuje kilku – kilkunastolatek, ponieważ o treściach religijnych mówi się w nich tak, jak o wszelkich innych, wykorzystując dobrze znane dziecku sytuacje (np. pojęcie odpuszczania win przy okazji roku jubileuszowego wprowadzono wykorzystując sytuację odliczania przed startem rakiety w kosmos i bicia zegara) i nie stroniąc od potocznego, czasami nawet bardzo bezpośredniego języka, np. Bóg ma gust, on się zna- o wyborze Maryi, nie mogła mu (Abrahamowi) urodzić, bo była już za stara- o Sarze. Bóg przedstawiany w taki sposób musi być kimś bliskim, równie dobrze znanym jak domownicy.
Zapytajmy teraz, do czego posłużyły w poszczególnych piosenkach odwołania do dobrze znanych dzieciom realiów – jakie są przesłania tych tekstów, ich intencje komunikacyjne?
Najwięcej tekstów jest uwielbieniem Boga, bezpośrednim (pięć) lub pośrednim, poprzez pochwałę stworzenia (dwa). Dalsze przekonują, że Bóg (Jezus!) pomaga, ratuje, wspomaga biednych i chorych (pięć). Kolejne – że Bóg kocha człowieka bezwarunkowo (cztery), czyni go szczęśliwym (dwa) i obdarza światem (jeden). Bogu można wierzyć (jeden) i dlatego należy Mu ufać (dwa), być Mu posłusznym (dwa). Bóg uczy przebaczać (jeden), kochać (jeden) i pociesza (jeden). Daje radość zmartwychwstania (jeden), jest niezbędny jak chleb (jeden), dlatego człowiek pragnie być zawsze z Tym, z którym spotka się po śmierci (dwa). Zauważmy, że w przesłaniach tych pojawiły się przede wszystkim takie cechy, które dziecko obserwuje u kochających je rodziców (bezwarunkowa akceptacja, miłość, ciągła gotowość pomocy) i na które zwykło odpowiadać całkowitym zaufaniem i przywiązaniem. Warto w tym kontekście przytoczyć jeden z proponowanych przez grupę tekstów uwielbienia:
Mysz jak mysz-uwielbia ser
Żółty ser z dziurami
Kot jak kot – uwielbia pić
Mleko całymi dniamiPies jak pies – uwielbia gryźć
Kości pod stołami
Koń jak koń – uwielbia biec
Łąkami i polamiUwielbiam Cię uwielbiam Cię
Kocham Cię chyba Cię zjemJa i on on i ja
Uwielbiamy Ciebie
Każdego dnia
Ja i on on i ja
Uwielbiamy Ciebie
Każdego dnia
Uwielbiam Cię uwielbiam Cię
Kocham Cię chyba Cię zjem!
Uwielbiam Cię!
Uuuwielbiam
Uwielbiam Cię!(Uwielbiam)
Tytułowy wyraz uwielbiam jest wieloznaczny, może znaczyć ‘bardzo mi smakuje’, ‘bardzo lubię coś robić’ lub ‘bardzo kocham’ – wszystkie te znaczenia są wykorzystane w utworze, przy czym wprowadza się je od najbardziej, do najmniej konkretnego. W tekście przechodzi się od stereotypowych cech zwierząt (wprowadza je konstrukcja tautologiczna, np. kot jak kot, której znaczenie można by eksplikować: ‘ jest najbardziej naturalne dla kota, że...’), poprzez nawiązanie do sceny przytulania małego dziecka (wersy 9-10), do uwielbienia Boga: wspólnotowego (on i ja) i bardzo ekspresywnego (zapis uuu wydaje się tu graficznym wykładnikiem intensywności stanu nazwanego czasownikiem).
W sumie całościowe znaczenie tekstowe czasownika uwielbiać (na które składają się aktualizowane w tekście doświadczenia podmiotu) można by – wykorzystując inspirację Anny Wierzbickiej – przedstawić poprzez eksplikację: gdy uwielbiam Boga to:
i zarazem
Jak widzimy Arka Noego na powrót przekłada skomplikowane pojęcia kulturowe (religijne), których pełny metaforyczny sens nie zawsze, nie przez wszystkich jest już uświadamiany (m.in. na skutek leksykalizacji danego wyrażenia metaforycznego) na język elementarnych skojarzeń, przedstawia metafory pojęciowe w kontekście, który – odkrywając przed odbiorcą (możliwą) bazę doświadczeniową tegoż pojęcia umożliwia odnalezienie, przeżycie i zrozumienie jego całościowego sensu kulturowego. Jest to szczególnie istotne przy pojęciach religijnych, które – odnosząc się do rzeczywistości transcendentnej – wszystkie są z definicji metaforyczne i wyjątkowo trudne do opisu. To właśnie w trosce o ich właściwe zrozumienie pomocne (chyba nawet niezbędne) jest zapoznawanie z nimi poprzez wypowiedzi, które w jak najszerszym zakresie aktualizowałyby odpowiednią bazę doświadczeniową, umożliwiając przeżycie (doświadczenie) sensu takich religijnych terminów.
Na podstawie zestawienia intencji komunikacyjnych badanych piosenek można stwierdzić, że teksty te były budowane głównie w dwóch celach:
Bóg jest tu przedstawiony na podobieństwo dobrego rodzica, właściwie tylko trzy cechy (świadczące o wszechmocy Boga) wykraczają poza zestaw cech idealnego ziemskiego rodzica – nie może on: darzyć światem, dawać radości zmartwychwstania i być równie niezbędnym, jak chleb.
Zwraca też uwagę fakt, że Bóg jest dobry dla człowieka (dziecka) całkowicie bezinteresownie i bezwarunkowo – nie stawia właściwie żadnych wymagań. W piosenkach przekazuje się co prawda zalecenia, aby być posłusznym Bogu i przebaczać – jest to jednak robione w charakterystyczny, pośredni sposób, np.: jako deklaracja dziecięcego podmiotu:
Zaczynam nowe życie, daruję wszystkie długi
chcę pokochać to czego nie da się polubić
uśmiechem na twarzy pokonam przeciwności
nic nie będę dłużna oprócz miłości(Przebaczone winy...) 10
Zestawmy teraz wszystkie eksplicytnie wymienione w tekstach cechy Boga i przekonajmy się, czy okażą się one zbieżne z dotychczas ujawnionymi.
Cechy łączone z pojęciem Boga – bez wskazywania konkretnej Osoby Boskiej – wynotowałam z piętnastu piosenek 11. Wszystkie one są cechami relacyjnymi (opisują zachowanie Boga wobec człowieka i człowieka wobec Boga). O Bogu mówi się, że:
Ponad dwadzieścia jeden szczegółowych cech Jezusa wynotowałam z dziesięciu tekstów. Niekiedy są to wariantywne ujęcia tej samej cechy (np. czeka po śmierci, rozpozna dziecko na drugim brzegu, tj. po śmierci i przytuli je), kilka cech jest wielokrotnie powtarzanych (przede wszystkim zmartwychwstanie i ciągła, bliska obecność Jezusa). W sumie piosenki Arki Noego przedstawiają Syna Bożego przede wszystkim jako Zbawiciela, pozostałe przypisywane Mu cechy wynikają z tej jednej najważniejszej:
Zauważmy, że wśród tych cech są wszystkie najważniejsze, wymienione w kerygmacie – i właściwie niemal tylko one! Na uwagę zasługuje też ukonkretnienie pojęcia bliskości, stałej obecności Jezusa w życiu chrześcijanina (dziecka), np.:
Chodź ze mną kiedy idę na boisko
Kiedy się uczę bądź przy mnie blisko
Chodź ze mną kiedy próbuję pływać
Pomóż mi lubić naczynia zmywaćRatuj mnie! Kiedy mam głupie pomysły
Ratuj mnie! Gdy idę do dentysty
Ratuj mnie! Gdy myślę tylko o sobie(...)
Jedź razem ze mną na hulajnodze
I przed wypadkiem chroń mnie na drodze
Jedź razem ze mną w góry i w lasy
Z cała rodziną ruszaj na wczasyRatuj mnie! Gdy skoczę do wody
Ratuj mnie! Gdy jem piąte lody
Ratuj mnie! Gdy bałagan robię(...)
(Ratuj mnie)
Tak rozbudowany obraz Chrystusa jest zgodny z chrystocentrycznym charakterem chrześcijaństwa i szczególnie wyraźny, gdy zestawimy liczbę cech przypisywanych w piosenkach Jezusowi z cechami łączonymi z Ojcem lub Duchem Świętym. Tylko w dwóch tekstach mówi się o cechach Ojca: spodobała mu się Maryja, mieszka w niebie i kocha wszystkich. Także dwa teksty odnoszą się do Ducha Świętego: daje On prezent – mądrość i pomaga – pociesza:
Gdy nadziei brak smutno mi i źle
Wołam Ciebie przyjdź - pociesz mnie!
Gdy nadziei brak - szybko do mnie leć
Serce moje zmień 13 - pociesz mnie!
Duchu Święty (...)Duchu Święty chodź
Razem ze mną bądź
Wołam Ciebie pociesz mnieNie łaskocze
Nie rozśmiesza
Ale za to mnie pociesza!(Duchu Święty pocieszaj mnie)
Warto zwrócić uwagę na to ujęcie doświadczenia obcowania z Duchem Świętym, skądinąd najmniej „konkretną” ze wszystkich Boskich Osób, w ramy bardzo konkretnego, znanego dziecku doświadczenia, przy czym dla charakterystyki Ducha Świętego równie istotne wydaje się to, co robi jak i to, czego nie robi.
Jak widzimy zestawione cechy okazały się zbieżne z wcześniej ujawnionymi – Bóg przede wszystkim przedstawiany jest jako dawca wszelkiego dobra, ktoś zachowujący się jak najlepszy rodzic maleńkiego dziecka, który kocha nie stawiając żadnych żądań. Nie oznacza to jednak, że w piosenkach tych nie formułuje się żadnych trudnych wymagań Boga. Wprost przeciwnie – znajdziemy tu najbardziej radykalne nakazy chrześcijaństwa (m. in. z ośmiu błogosławieństw i przykazania miłości, poza tym mówi się o pomocy innym, kochaniu wroga, wytrwałości (iść mimo przeciwności), a przede wszystkim postawie radosnej wdzięczności: Święta załoga nic nie potrzebuje – zawsze się raduje). Te wysokie wymagania moralne nie są jednak – jak pamiętamy- przedstawiane jako żądania Boga.
Czas na podsumowanie tych rozważań i odpowiedź – jakiego Boga przybliżają piosenki Arki Noego? Najkrócej mówiąc: Bóg ten ma cechy Boga chrześcijańskiego, przedstawionego w perspektywie zrozumiałej dla dziecięcego odbiorcy. Obraz Boga ma wszystkie najważniejsze cechy, a ponieważ nie ma dodatkowych, staje się bardzo wyrazisty, czytelny i łatwy do przyjęcia. Na podkreślenie zasługują zwłaszcza trzy cechy.
Przedstawione cechy na pewno są najbardziej istotne dla dziecięcego odbiorcy; nie sposób jednak nie zauważyć, że zarazem są to najistotniejsze – a często w praktyce nie dość podkreślane – wyznaczniki chrześcijaństwa postulowane w Nowym Testamencie (myślę tu zwłaszcza o promieniującej z tych tekstów radości i ufności oraz przekonaniu, że Bóg towarzyszy człowiekowi na co dzień i pomaga w zwyczajnych zdarzeniach – w tym sensie piosenki Arki Noego można uważać za rozwinięcie Pawłowego wezwania „Zawsze się radujcie, nieustannie się módlcie”).
Aby opisany obraz Boga zawierał wszystkie treści, które łączą się z Jego pojęciem w piosenkach Arki Noego można jeszcze zwrócić uwagę na dwie sprawy: niewiele mówi się tu o cierpieniu 14 i nic – o szatanie 15, a przecież są to bardzo istotne kwestie, zwykle podejmowane przy charakterystyce Boga. Czy ich marginalizowanie należy tłumaczyć wyłącznie bardzo młodym wiekiem założonych odbiorców i uznać, że omawiane piosenki prezentują jakieś okrojone przesłanie chrześcijańskie, zgodnie z dziecięcą wizją świata, ale nieaktualne czy zgoła fałszywe (bo aż naiwne w swym łatwym optymizmie) z punktu widzenia człowieka dorosłego 16? Jeśli zważymy, jak wierny Biblii był dotychczas przedstawiony obraz Boga, jeśli pamiętamy, że w badanych tekstach zachowano nawet najbardziej radykalne wskazania chrześcijańskiej etyki – musimy szukać bardzie zadawalającej odpowiedzi. Być może pewne marginalizowanie problematyki cierpienia i zła można uważać za zrozumiałe w tekstach, które przede wszystkim koncentrują się na relacji Boga do człowieka: wobec ogromu miłości, której dziecko doświadcza ze strony Boga, wobec zaufania w Jego potęgę – wszystko inne traci na znaczeniu 17.
Bóg w piosenkach Arki Noego charakteryzowany jest niemal wyłącznie z punktu widzenia (małego) dziecka – nie jest to optyka typowa i niejedna cecha takiego przekazu może wzbudzać kontrowersje. Odtworzenie perspektywy dziecięcego odbioru świata ma jednak i tę wartość, że pozwala w nowym świetle spojrzeć na metaforę o dziecięctwie Bożym i zaskakujące słowa Chrystusa „jeśli nie staniecie się jako te dzieci – nie wejdziecie do Królestwa Niebieskiego”.
Anna Różyło
BIBLIOGRAFIA:
Dunin-Borkowski J., 2002, Msza święta infantylna, „Więź”, nr 12
Lakoff G., Johnson M., 1988, Metafory w naszym życiu, przekł. i wstęp T.P. Krzeszowski, Warszawa
Puzynina J., 1990, Słowo Norwida, Wrocław
Różyło A., Kreacje podmiotu lirycznego a funkcja wychowawcza tekstu – na przykładzie piosenek Arki Noego – w druku
Wierzbicka A., 1999, Język – umysł – kultura, wybór prac pod red. J.Bartmińskiego
1 „Impulsem do jego powstania była propozycja wysunięta przez katolicki program Ziarno, którego autorzy zamówili u Litzy okolicznościową piosenkę na przyjazd papieża. Zaimprowizowana sesja nagraniowa okazała się tak udana, że przygotowano wkrótce pełny materiał, który ukazał się w połowie roku jako „A Gu Gu”. To niezależne wydawnictwo w ciągu pół roku osiągnęło rekordowy nakład 500 000 egzemplarzy czyniąc z Arki najpopularniejszy polski zespół ”. Cytaty pochodzą z internetu (2002).
2 W swojej krytyce mszy świętej dla dzieci J. Dunin-Borkowski zauważa: ”Dodatkową trudnością jest brak pieśni liturgicznych z melodią i słownictwem zrozumiałym dla maluchów. Piosenki „Arki Noego”, choć świetne, zupełnie do liturgii nie pasują” i dalej: „Śpiewanie na mszy „a gu gu, a gu, gu” jest co najmniej żałosne, a właściwie graniczy ze świętokradztwem. Szczególnie, że zdarzają się tacy świeccy i duchowni animatorzy, którzy, aby jeszcze ożywić Mszę, wprost zachęcają: ”głośniej” (dzieci które dotąd tylko fałszowały, teraz się drą), „wszyscy klaszczemy” (pozbawiony rytmu łomot w całym kościele), „a teraz skaczemy” (kościół zamienia się w salę gimnastyczną)”.
3 I choć przesłanie tych utworów niekiedy trudno uznać za prawdziwie chrześcijańskie, a teksty bywają słabe literacko – oni także występują po mszach niedzielnych i w programach religijnych w mass-mediach (np. zespół „Siostry Jeremiasza” z Ostrowca Świętokrzyskiego). Sama więc deklaracja, że ktoś „gra jak Arka Noego” stanowi wystarczającą legitymizację. Widziałabym w przedstawionych faktach świadectwo nie tylko popularności Arki Noego, ale i uznania dla dokonań zespołu ze strony autorytetów religijnych.
4 Tu i dalej będę podawała liczbę tekstów, w których wystąpiła jakaś forma, a nie liczbę poświadczeń, bowiem w ramach danej piosenki wyraz występujący w refrenie jest powtarzany wielokrotnie, a wykonawcy badanych tekstów często powtarzają po kilka razy nie tylko refreny, a także fragmenty zwrotek czy całe zwrotki – odmiennie podczas różnych występów.
5 Poza nimi wykonawcy zamieścili na swych płytach także szesnaście tradycyjnych utworów religijnych. Dwanaście spośród nich to kolędy i pastorałki, poza tym dwie pieśni wielkanocne, jedna do Ducha Świętego oraz pieśń komunijna: „Panie dobry jak chleb”. Oczywiście, w tych tradycyjnych tekstach także przypisuje się Bogu szereg cech. Nie włączam ich jednak do obrazu Boga w piosenkach Arki Noego, koncentrując się wyłącznie na tekstach oryginalnych. Choć bowiem sam wybór tekstów powszechnie znanych trzeba uznać za znaczący, uważam, że wpisany w nie obraz Boga jest pewnym dobrem wspólnym, typowym w ogóle dla pojmowania Boga przez współczesnych Polaków, a przedmiotem artykułu jest obraz Boga, jaki wyłania się z dość nietypowych tekstów religijnych, za jakie uchodzą piosenki Arki Noego.
6 Tylko w jednej piosence osobą mówiącą w refrenie jest Bóg. Tekst Jego zapewnienia: Nie lękaj się/ Jestem przy tobie cały dzień/ (...)Nie tylko w niedziele/ Jestem twoim przyjacielem/ Nie tylko od Święta/ Ale codziennie o tobie pamiętam/ (...) nawiązuje do historycznego już wezwania Jana Pawła II: „Nie lękajcie się, otwórzcie drzwi Chrystusowi”, w którym-niczym w soczewce- skupia się chrześcijańska diagnoza problemów współczesnego świata (człowieka) i przepowiadanie Dobrej Nowiny o Zbawieniu.
7 Autorzy nie wahają się też stosować konstrukcji kolokwialnych, w których owa bezpośredniość zwracania się staje się uderzająca, por. skierowane do Boga pytanie:
No powiedz sam/ Jak długo czekać mam?! (chodzi o spotkanie z Nim po śmierci).
8 Por. też powiedzenie Bóg o Ojcu, ale i o Synu w tej samej zwrotce! (Ona powiedziała tak).
9 Generalnie piosenki Arki Noego można uważać za peryfrazy tekstów biblijnych dokonane językiem zrozumiałym dla dziecięcego odbiorcy. Sami autorzy podkreślają związek swoich utworów z biblijnymi pierwowzorami i zachęcają do ich poszukiwania w ogłaszanych na swojej stronie internetowej konkursach biblijnych.
10 Szerzej o podmiocie wykreowanym w piosenkach Arki Noego piszę w artykule Kreacja podmiotu lirycznego ...
11 Choć nie zawsze pada tam wprost słowo Bóg, jest ono aktualizowane przez odbiorców, którzy odwołując się do swojej uprzedniej wiedzy rozumieją, że dany tekst jest o Bogu. Opisując cechy semantyczne łączone z danym słowem, poddaje się analizie m.in. wyrazy derywowane od niego. Jednak w piosenkach Arki Noego form pochodnych od Boga, Jezusa, Ojca, Syna i innych typowych wyrazów aktualizujących w polszczyźnie pojęcie BOGA prawie nie ma. Wykorzystano tylko trzykrotnie pochodzący od Boga przymiotnik Boży w połączeniach: Boże dziecko, Boża załoga ‘grupa dzieci’ i Boże stworzenia ‘o zwierzętach’. Na tej podstawie można przypisać słowu Bóg konotację tekstową ‘są z nim związane dzieci (ludzie) i zwierzęta’, która jednak bardziej konkretnie i eksplicytnie została już wyrażona w tekstach.
12 Przy czym świat stworzył dla człowieka: (...)
Po co rośnie las? Czemu szumi woda?
Po co słońce świeci? Dla kogo ta pogoda?
To dla mnie dla ciebie to dla mnie dla ciebie
To wszystko za darmo od Boga
/ Wakacje cały rok /
13 Przy okazji warto zwrócić uwagę na wprowadzenie terminu biblijnego: przemiany serca (nawrócenia) – jak zwykle w piosenkach Arki Noego w bardzo konkretnej egzystencjalnej sytuacji. Pocieszone dziecko faktycznie ma przemienione serce: nie ma w nim już smutku, jest radość. Przeżycie sytuacji, która odkrywa elementarny, oparty na doświadczeniu, sens biblijnego wyrażenia i nazwanie takiej sytuacji właśnie religijną formułą można porównać do przerzucenia pomostu między codziennym a ściśle religijnym doświadczeniu odbiorcy, pomostu, który umożliwia ich wzajemne przenikanie oraz rozwój, zakorzenionego w powszednim, życia religijnego dziecka.
14 Owszem, sygnalizuje się zło świata, choćby frazami wojna jest zła czy o głodnych i spragnionych chcę zawsze pamiętać, ale jeśli te przykłady zestawimy z wcześniejszymi cytatami, poświadczającymi zakorzenienie wypowiedzi o Bogu w codziennych realiach, to widać, jak ogólnikowo mówi się o cierpieniu.
15 W piosenkach tych kilkakrotnie jednak pojawia się figura faraona, która może być m.in. uważana za eufemistyczne określenie Złego, zwłaszcza jeśli pamiętamy, że przedstawiony w piosenkach Chrystus nie wyzwala od „śmierci i grzechu”, ale od śmierci i ... niewoli por. też Teraz Faraon w końcu pokonany i zatopione jego rydwany / To jest noc Niezwykła noc tej nocy zobaczymy Zmartwychwstania moc!
16 Choć pod urokiem piosenek Arki Noego bywają i dorośli - niekoniecznie nawet rodzice małych dzieci, por. opinię krytyka muzycznego ze stron internetowych : „Tak szczerego grania i śpiewania nie słyszałem dawno. Darkowi Malejonkowi (Houk, Tymoteusz itp.), Litzy, Ślimakowi (Acid Drinkers) Marcinkowi Pospieszalskiemu i grupie niesamowitych dzieciaków (w większości potomków grających rodziców) udało się dokonać rzeczy niemożliwej. Korzystając ze skromnych środków i tradycyjnego instrumentarium stworzyli muzykę eksplodującą tak niesłychaną i przebojową energią, że wysadza z siodła wszystkie czołowe gwiazdy naszej krajowej sceny. W połączeniu z przekazem, naturalną, niewymuszoną spontanicznością młodych śpiewaków płyta „A Gu Gu” jest najlepszym wydawnictwem, jakie ukazało się u nas od dobrych kilku lat. Oczywiście rozumiem pobłażliwe uśmieszki krajowych speców od muzyki, ale fakt sprzedania największej liczby płyt w tym roku mówi sam za siebie. Nie ma to jednak znaczenia, bo najważniejsza jest wspólna modlitwa przez muzykę. A jeśli ta modlitwa ubrana jest w piękne dźwięki... W zasadzie każda z dziesięciu piosenek zawartych na płycie może być pewnym przebojem. Świeża, znakomicie zaśpiewana, naturalnie melodyjna wyciska łzy wzruszenia powodując, że chce się być lepszym...Taka muzyka powinna rozbrzmiewać w każdym zakątku naszego kraju. A kiedy słyszę „Najlepszą modlitwę na świecie” czy „Nigdy nie zostawisz mnie” już wiem, jakie będzie moje motto na najbliższe kilka dni.”
17 Bardzo charakterystyczny jest pod tym względem dobór słów w Abecadle.... Piosenkę tę analizuję w artykule: Kreacja podmiotu lirycznego ...
© 1996–2006 www.mateusz.pl