KS. CZESŁAW KRAKOWIAK
Niedziela ta rozpoczyna serię trzech bardzo ważnych niedziel poświęconych w dawnych wiekach i obecnie bezpośredniemu przygotowaniu katechumenów (wybranych) na przyjęcie sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego: chrztu, bierzmowania i Eucharystii. W III, IV i V Niedzielę Wielkiego Postu odbywają się tzw. wielkie skrutynia, czyli zebrania wybranych na modlitwę, słuchanie słowa Bożego i obrzędy egzorcyzmów. Nazwa skrutynia pochodzi od łac. scrutor – badać, doświadczać, próbować, przenikać serce (por. Ps 7,10; Rz 8,27). Przywrócenie katechumenatu dorosłych po Vaticanum II przywróciło także tym niedzielom, w Mszale i w Lekcjonarzu ich pierwotny charakter. Teksty czytań mszalnych niedziel skrutyniów są bardzo starannie dobrane i zawierają biblijną teologię chrztu. Są to tradycyjne perykopy chrzcielne: o Samarytance, uzdrowieniu niewidomego od urodzenia i o wskrzeszeniu Łazarza, czyta się w roku A.
Modlitwy mszalne. Kolekta rozpoczyna się wyznaniem, że Bóg jest źródłem wszelkiego dobra oraz miłosierdzia. W kontekście trzeciej niedzieli modlitwa ta przypomina, że zarówno pierwotne obdarowanie Boże, jak i ponowne narodzenie chrzcielne oraz jego odnowienie przez pokutę pochodzą z tego samego źródła, od Boga. Wielkie dzieła Boże wyrażają jedną, wciąż trwającą zbawczą inicjatywę dobrego Boga w Jego nieprzebranym i cierpliwym miłosierdziu. Z dobroci i miłosierdzia Bożego wypływa dar nazywany lekarstwem na grzechy jako skuteczna broń w walce ze złem i grzechem. Zgodnie z nauką Biblii i starochrześcijańską tradycją kolekta wylicza klasyczne środki, czyli skutecznie lekarstwa usuwające wpływy zła, a wskazane przez samego Boga. Należą do nich: posty, które należy rozumieć szeroko, jako wszelkie opanowanie siebie, ale także i ściśle, w sensie powstrzymywania się od pokarmów; modlitwy wyrażające się w każdej formie przebywania z Bogiem oraz rozmowy z Nim; jałmużny, czyli czyny dobroci ludzkiej współodczuwającej wszelkie potrzeby bliźnich i skuteczne spieszenie im z pomocą. Prośba jest również wyznaniem, ale o charakterze pokutnym, stanowi pokorne przyznanie się do grzechu obciążającego nasze sumienie jako do własnego czynu i zarazem jest ufnym błaganiem o miłosierne podniesienie, które może pochodzić tylko od Boga. Modlitwa nad darami kontynuuje i rozwija myśl kolekty, zwłaszcza w kierunku braterskiego przebaczenia: abyśmy umieli przebaczyć naszym braciom. Wśród wielkopostnych czynów miłosierdzia przebaczenie i pojednanie się z braćmi jest pierwszym i najważniejszym dziełem prawdziwej pokuty, którego Bóg od nas żąda w tym czasie odnowienia łaski chrzcielnej. Modlitwa po Komunii zwraca uwagę na eschatologiczny wymiar sprawowanej Eucharystii, która jest zadatkiem niebieskiej chwały i podkreśla konieczność potwierdzenia czynem tego, co dokonało się w nas sakramentalnie.
Liturgia słowa. Samarytanka wyznaje wiarę w mesjańską godność Chrystusa (J 4,5-42). Nazywa Go Zbawicielem świata, który daje wodę życia. Chrystus pierwszy wychodzi do Samarytanki ze zbawczą inicjatywą i już wzbudza w niej dar wiary. Wiara jest darem Bożym a zarazem tym, czego Bóg pragnie i czego oczekuje od człowieka. Celem wiary jest doprowadzenie do wewnętrznej przemiany i zanurzenia chrzcielnego w Chrystusową Paschę. Dla katechumenów trzecia niedziela jest wezwaniem do wiary, nadziei i miłości oraz do chrztu, który wymaga nawrócenia serca. Dla ochrzczonych już wiernych Chrystusowe daj mi pić oznacza przynaglenie do wielkopostnej odnowy w duchu chrzcielnego nawrócenia i powrót do gorliwości chrzcielnej. W roku B Ewangelia zawiera zapowiedź męki i zmartwychwstania oraz zburzenia świątyni (J 2,13-25); w roku C – wezwanie do nawrócenia, jeśli się nie nawrócicie, wszyscy podobnie zginiecie (Łk 13,1-9).
Czytania ze ST i NT mają także ścisły związek z sakramentem chrztu: rok A – woda wydobyta przez Mojżesza ze skały jest zapowiedzią wody chrzcielnej (Wj 17,3-7); rok B – nadanie przykazań Bożych, które zawierają podstawowe zasady życia wierzących (Wj 20,1-17); rok C – powołanie Mojżesza, aby przez niego Pan wyzwolił swój lud (Wj 3,1-8a.13-15). Czytania z NT: w roku A – miłość Boża rozlana w sercach naszych i usprawiedliwienie przez wiarę (Rz 5,1-2.5-8); B – ukrzyżowany Chrystus jest mocą i mądrością Bożą (1 Kor 1,22-25); C – pobyt Izraela na pustyni jest przykładem dla nas: pili ze skały, a skałą był Chrystus (1 Kor 10,1-6.10-12). Cała liturgia słowa tej niedzieli koncentruje się na motywie chrztu i nawrócenia.
Ks. Czesław Krakowiak
Tekst pochodzi z książki „WIELKI POST w liturgii Kościoła i pobożności ludowej”, Sandomierz, Wydawnictwo Diecezjalne 2006 s. 47-74.
© 1996–2007 www.mateusz.pl