Jan Paweł II w Polsce

Kilkuminutowa owacja na stojąco zakończyła spotkanie Jana Pawła II z rektorami wyższych uczelni w auli głównej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu 7 czerwca br. Spotkanie z Papieżem zgromadziło kilkuset wybitnych przedstawicieli świata nauki i kultury polskiej. Wcześniej Papież wygłosił do rektorów wyższych uczelni ok. 20-minutowe przemówienie, w którym podkreślił znaczenie współdziałania rozumu i wiary w odkrywaniu prawdy.

Encyklika „Fides et ratio” jest przez nas studiowana z największą uwagą — zapewnił Jana Pawła II na początku spotkania rektor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika prof. Andrzej Jamiołkowski. „Wierzę, że dzisiejsze spotkanie z Tobą, Ojcze Święty da nam nowe impulsy, by te trudne zadania z zapałem realizować” — powiedział rektor UMK.

Wyraźnie wzruszony Papież dziękował na zakończenie spotkania za dary, wśród których znalazł się m.in. reprint dzieła Kopernika „De revolutionibus orbium coelestium” z 1542 r. oraz reprint Psałterza krakowskiego z 1532 r., podarowane przez rektora i senat UMK. Rektor UJ Aleksander Koj podarował Ojcu Świętemu odnowiony dyplom doktorski, przypominając, że w listopadzie ub.r. połączone senaty Papieskiej Akademii Teologicznej i Uniwersytetu Jagiellońskiego świętowały 50-lecie doktoratu Karola Wojtyły.

„Szczęść Boże nauce polskiej, vivat Academia, vivat profesores” — powiedział Ojciec Święty, żegnając się z przedstawicielami środowisk uniwersyteckich.

Wcześniej w swoim przemówieniu Jan Paweł II podkreślił znaczenie współdziałania rozumu i wiary w odkrywaniu prawdy. Stwierdził też, że miłość jest ideą przewodnią, nadającą sens pracom badawczym uczonych. Prawda o Bogu-Miłości staje się źródłem nadziei świata i drogowskazem naszej odpowiedzialności” — powiedział Papież, odwołując się do swojej ostatniej encykliki „Fides et ratio”.

„Prawda o Bożej miłości rzuca światło na nasze poszukiwanie prawdy, na pracę nad rozwojem nauki, nad całą naszą kulturą. Nasze poszukiwania i nasza praca potrzebują idei wiodącej, fundamentalnej wartości, która by nadała sens i połączyła w jeden nurt badania uczonych, refleksje historyków, twórczość artystów i rozwijające się w zawrotnym tempie odkrycia techników” — powiedział Jan Paweł II.

Ideą tą jest miłość, która rodzi się w sercu człowieka jako jego najbardziej wewnętrzna własność. „Idzie tylko o to, by człowiek pozwolił się jej narodzić i by umiał nasycić nią swoją wrażliwość, swoje myślenie w laboratorium, w sali seminaryjnej i wykładowej, a także przy warsztacie sztuk” — podkreślił Ojciec Święty.

Współczesna nauka, w tym również nauka polska, staje przed wielkimi wyzwaniami. „Dlatego tak ważne jest dzisiaj przypomnienie sobie tej podstawowej prawdy, że świat jest darem Boga Stwórcy, który jest Miłością, a człowiek-stworzenie jest powołany do tego, aby był roztropnym i odpowiedzialnym gospodarzem w świecie natury, a nie jego bezmyślnym niszczycielem” — podkreślił Ojciec Święty. Dodał, iż „autentyczna wolność badań naukowych nie może abstrahować od kryterium prawdy i dobra”.

Nawiązując do encykliki „Fides et ratio”, Papież zauważył, że w rozdźwięku między rozumem i wiarą wyraża się jedne z wielkich dramatów człowieka. Przesadny racjonalizm, charakteryzujący kulturę od czasów Oświecenia, „wyrządził niepowetowane szkody nie tylko religii, ale i kulturze”. Tymczasem wiara i rozum to «dwa skrzydła na których duch ludzki unosi się ku kontemplacji prawdy» — przypomniał Papież swoje stwierdzenie z „Fides et ratio”.

Jan Paweł II przypomniał postać Mikołaja Kopernika, którego wielkie odkrycie przypomina nam stale aktualny spór, jaki toczy się między rozumem a wiarą. „Chociaż dla samego Kopernika jego odkrycie stało się źródłem jeszcze większego podziwu dla Stwórcy świata i potęgi rozumu ludzkiego, to dla wielu było powodem poróżnienia rozumu z wiarą” — ubolewał Papież.

Ojciec Święty przypomniał historię toruńskiego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, stworzonego 50 lat temu, w znacznym stopniu przez uczonych wygnanych z Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Wymienił postacie profesorów Ludwika Kolankowskiego, organizatora uczelni, filozofa Tadeusza Czyżewskiego, historyka Karola Górskiego, pioniera badań nad polską duchowością religijną oraz literaturoznawców Artura Hutnikiewicza i Konrada Górskiego. „W tych nadzwyczaj trudnych powojennych warunkach sprawdzali się ludzie, sprawdzała się ich wierność prawdzie” — podkreślił Papież.

Na zakończenie przemówienia Ojciec Święty wyraził radość ze znaczących sukcesów, jakie odnoszą polscy uczeni mimo trudności, z jakimi borykają się uczelnie w okresie przemian i reform.