KLONOWANIE 

Techniki klonowania:

1. Metoda przeszczepu jąder komórkowych:
- przygotowanie jądra komórki somatycznej (które będzie sterowało rozwojem komórki jajowej);
- przygotowanie komórki jajowej (wypreparowanie jądra komórkowego);
- wszczepienie jądra komórki somatycznej w miejsce jądra komórki jajowej (rozpoczyna się rozwój powstałej w ten sposób zygoty);
- przeniesienie embrionu do narządów rodnych ⁹.

2. Metoda podziału bliźniaczego;
mikrochirurgiczne przecięcie zarodka, gdy znajduje się w stadium od dwóch do ośmiu komórek. Na początku rozwoju embrionalnego, komórki posiadają zdolności multipotencjalne, to znaczy, że mogą przejmować i zastępować funkcje brakujących komórek, włącznie z odbudowaniem brakujących. W ten sposób można otrzymać jednojajowe bliźniaki, które posiadają identyczną strukturę białkową oraz te same cechy dziedziczenia; w tym przypadku bliźnięta są dla siebie klonami ¹⁰.

1938 - Pincus demonstruje trzy samice królika, które rzekomo zostały otrzymane poprzez działanie szoku temperaturowego na niezapłodnione komórki jajowe.

1978 - Ilmensee dokonuje przeszczepu przedjądrzy w zapłodnionej komórce jajowej myszy.

1984 - McGrath i Solter powtarzają doświadczenie Ilmensee'go, bez większych sukcesów ¹¹.

styczeń 1997 - pierwsze udane klonowanie owcy metodą przeszczepu jąder komórkowych (Wielka Brytania).

Klonowanie jako technika inżynierii genetycznej niesie ze sobą następstwa na płaszczyźnie biologicznej, psychologicznej i społecznej. Jakiego rodzaju są te następstwa?

Klonowanie ogranicza zmienność i możliwości przystosowawcze organizmu do warunków środowiska zewnętrznego. Wykluczając wymianę informacji genetycznej, przyczynia się do wyeliminowania procesów rekombinacji i mutacji, będących podstawą dziedziczenia zmienności organizmów. Klonowanie nie stwarza więc czegoś nowego, a jedynie eliminuje polimorfizm. Efektem zaś tego rodzaju działania jest fakt, że klony są mniej żywotne od osobników otrzymanych tradycyjną metodą prokreacji ¹².

2. Następstwa psychologiczne.

Jedną z propozycji zastosowania klonowania u ludzi, jest chęć powielania jednostek wybitnych. Należy stwierdzić, że tego rodzaju działanie eliminowałoby autentyzm własnego istnienia klona, wolność pierwszego odkrycia siebie. Klon w tym przypadku byłby jedynie kopią bytu już istniejącego wcześniej; nastąpiłaby utrata poczucia tożsamości przez klona ¹³.

Klonowanie może przyczynić się do wzrostu roli prawa w ustalaniu stosunków rodzinnych i stosunków pokrewieństwa. Ponadto, jako instrument eugeniki, mogłoby zostać wykorzystane do stworzenia społeczeństwa składającego się z "planowanych ludzi". Zjawisko "klonizmu" i "klonowości" stałoby się nową formą ostracyzmu społecznego, lub mogłoby zostać wykorzystane do osiągnięcia elitaryzmu genetycznego, które decydowałoby o rolach i funkcjach społecznych ¹⁴.

Jaką ocenę moralną można wystawić technikom klonowania?

Klonowanie eliminuje rodzinę jako instytucję powołaną do przekazywania życia i jego wychowania; laboratorium zamiast rodziny. Następuje zanegowanie sensu ludzkiej płciowości. "Przekazywanie życia ludzkiego jest powierzone przez naturę aktowi osobowemu i świadomemu i jako takie jest poddane najświętszym prawom Bożym, prawom niezmiennym i nienaruszalnym, które wszyscy powinni przyjąć i zachować. Nie można więc używać środków ani iść za metodami, które mogą być dozwolone w przekazywaniu życia roślin i zwierząt." (DV, wstęp, n. 4)

Klonowanie ingeruje w jedyność i niepowtarzalność osoby ludzkiej. Otrzymany tą drogą człowiek staje się produktem hodowlanym, który później może być wykorzystany do transplantacji organów, eksperymentów lub do transakcji handlowych. Zostaje w ten sposób naruszone prawo do życia i samostanowienia; osoba staje się rzeczą, o której pochodzeniu i przeznaczeniu decydują inni.

 

P R Z Y P I S Y

 

⁹ Por. P. Grieb, Klonowanie człowieka?, w: Problemy 1/1979, s. 41 - 43.
¹⁰ Por. P. Singer, D. Wells, Dzieci z probówki, Warszawa 1988, s. 167.
¹¹ Por. Cz. Jura, Czy możliwy będzie świat bez mężczyzn?, w: Problemy 7/1988, s. 3 - 6.
¹² Por. tamże, s. 7; por. także: A. J. Katolo, Etyczne problemy klonowania człowieka, maszynopis pracy magisterskiej, Katolicki Uniwersytet Lubelski 1992, s. 24 - 29.
¹³ Por. H. Jonas, Etyka a sztuka biogenetyczna, w: Biologia i moralność, Communio 24/6/1984, s. 72.
¹⁴ Por. J. Kard. Ratzinger, Człowiek między reprodukcją a stworzeniem, w: Kosmos i człowiek, Kolekcja Communio 4/1989, s. 292 - 293.